Blogpost:
Nico van der Sijde
Top vijf (of meer) van het laatste decennium. Een mijmerende poging
Vervolgens bedacht ik een list: ik zou mij beperken tot de topboeken die ik in 2010 of later leerde kennen, of de schrijvers nou stokoud of zelfs dood waren of springlevend en in noodgevalen zelfs jong. Mijn onverslaanbare top 2, Borges en Proust, heb ik na 2010 gelezen, maar vooral ook ervoor, dus die twee giganten zouden dan niet meetellen. En veel van mijn andere top 25- boeken ook niet. Andere echter juist weer wel. Dus kwam ik op het volgende:
1. Laszlo Krasznahorkai: "De melancholie van het verzet";
2. Peter Nadas: "Parallel Stories";
3. Robert Walser: "Jakob von Gunten";
4. Wieslaw Mysliwski: "De horizon";
5. Herman Hesse: "Narziss en Goldmund".
Eerst was ik gans tevreden. Maar ja, Hesse ........ Zeer vooroorlogs, zeer oud. Hoort dat in een top vijf van het laatste decennium, vroeg ik mij af? Dus schreef ik op Facebook: "mocht die laatste niet mogen (want schrijver en boek bestonden al heel lang, al leerde ik ze pas dit jaar kennen), dan zeg ik vrolijk: 5. Olga Tokarczuk: "De rustelozen". Daarmee had ik mij ingedekt, zo dacht ik. Alleen, hetzelfde probleem was er ook bij Robert Walser. Bovendien, waarom had ik "De wetenden" van Mircea Cartarescu niet genoemd, de uitzinnige trilogie waar ik mij een paar jaar geleden uitbundig mee vermaakte? Waarom had ik de geweldige Clarice Lispector niet genoemd, de Braziliaanse schrijfster wier ongehoord barokke boeken het afgelopen decennium jubelend werden herontdekt, ook door mij? Waarom geen eervolle vermelding voor Jon Fosse, die mij afgelopen jaar helemaal omverblies? En waarom noemde ik wel Peter Nadas? Zijn geniale boek "Parallel Stories" overweldigde mij inderdaad een paar jaar terug helemaal, maar het schitterende "Het boek der herinneringen" kende ik al veel en veel langer. En als ik hem dan wel noemde, en ook Olga Tokarzuck die toch echt voor 2010 al volop bezig was, waarom Peter Handke dan niet?
Kortom: van mijn eerdere top 5 deugt niet veel, omdat hij op te veel verschillende gedachten hinkte. Ik gooi er daarom bij deze een totaal andere top zoveel in, namelijk van relatief jonge schrijvers die tussen begin 2010 en nu met prachtboeken uitkwamen, en die daarmee afgelopen decennium ook doorbraken bij mij en andere gretige lezers. Springlevende prachtschrijvers als Houellebecq, Coetzee, Bolano, Krasznahorkai, Marias, Modiano, Mitchell, Nadas, McCewan, Grossman, Pamuk of Murakami neem ik niet mee, omdat die voor dit decennium al met andere prachtboeken zijn doorgebroken. Net als Fosse, al ken ik zelf diens werk pas sinds heel kort. Tokarczuk is relatief jong en booming, maar zij was voor 2010 al doorgebroken, dus haar neem ik ook niet op. Net zo min als b.v. Winterson of de multigetalenteerde Sjon of de briljante Byatt. Ook de formidabele Juli Zeh niet, al had ik haar aanvankelijk op mijn lijst, want het netvliesscheurende "Speeldrift" is uit 2004 of zoiets. Van Tom McCarthy had ik graag de volkomen maffe roman "C" opgenomen, maar tja, twee van zijn andere boeken (zoals het denderende "Remainder") zijn echt van ruim voor 2010. Ook de formidabele Richard Powers zou ik heel graag hebben opgenomen, maar ook hij is al enkele decennia enorm briljant bezig. Net als Cesar Aira, bijvoorbeeld.
Wat nu volgt is vast ook een top zoveel vol vergissingen en vergeetachtigheden. En ook vol onnozelheden: er staan vast allerlei boeken niet op die ik wel zou moeten kennen, maar die ik gewoon niet ken. Ik ben bijvoorbeeld erg slecht thuis in de moderne Nederlandstalige literatuur, terwijl daar vast veel moois tussen zit. Ook zijn er allerlei schrijvers die ik niet wil kennen, en wie weet is dat onterecht: dit jaar bijvoorbeeld kreeg ik Hesse cadeau, die ik altijd zorgvuldig had gemeden, en ik vond hem tot mijn stomme verbazing geweldig. Totaal arbitrair dus, deze lijst. Maar nu ja, het is wel een top 5 die voordat ik het wist tot een top 20 bleek te zijn uitgegroeid en die ook mijzelf aangenaam verrast. In min of meer willekeurige volgorde:
1. Marek Sindelka: "Anna in kaart gebracht";
2. Anthony Marra: "The tsar of love and techno";
3. Michail Sjisjkin: "Onvoltooide liefdesbrieven";
4. Marina Stepnova: "De vrouwen van Lazarus";
5. Jesse Ball: "Silence once begun";
6. Jevgeni Vodolazkin: "The aviator" (of "Laurus", bedacht ik later);
7.Frank Witzel: "Hoe een manisch-depressieve tiener in de zomer van 1969 de Rote Armee Fraktion bedacht";
8. Daniel Kehlmann: "Tijl";
9. Robert Menasse: "De hoofdstad";
10: Jennifer Egan: "A visit from the goon squad";
11. Eleanor Catton: "The luminaries";
12. Ned Beauman: "Glow";
13: Jenny Erpenbeck: "Een handvol sneeuw";
14: Sasa Stanisic: "Nacht voor het feest";
15: Edouard Louis: "De geschiedenis van geweld".
16: Karl- Ove Knausgard: "Mijn strijd" (de hele cyclus).
17: Ben Lerner: "10.04"
18: Jenny Offill: "Debt. of speculation".
19: Andres Neuman: "De eeuwreiziger".
20: Johan Herrenberg: "Nederhalfrond".
Kijk, dat is tenminste een aardige top 20. Vind ik zelf. Helemaal gevuld met boeken die ik dolgraag las, van redelijk recent doorgebroken schrijvers, zonder enige overlapping met mijn Hebban top 25. Goed, het is een lijst met een onlangs debuterende bijna- zestiger op 20, en een voor 2010 al bekend supertalent op 8, maar laten we even niet alle details doodchecken. Want die bijna- zestiger is eeuwig jong en debuteerde prachtig, en dat supertalent wordt ook maar niet oud en schrijft nog steeds okselfris. Ook is het best mogelijk dat Knausgard voor 2010 al een beetje doorgebroken was, maar het leek mij volkomen idioot om zijn merendeels na 2010 uitgekomen cyclus niet op te nemen. Al is het eigenlijk net zo raar om Houellebecq niet te noemen, maar ja, die was we HEEL erg doorgebroken voor 2010. Ook Menasse was voor 2010 al leuk bezig, en ik aarzelde of "Zalige tijden, breekbare wereld" niet nog beter is dan "De hoofdstad", maar kom op: dat laatste vond ik wel echt een "jaren tien- boek", want laat mij maar eens een andere roman zien die zo satirisch, zo wervelend en tegelijk zo invoelend de idealen van de Europese Unie beschrijft. Met wat extra inspanning was ik misschien zelfs aan een top 25 gekomen, net als Elisabeth Francet, maar een mens moet ook gewoon van zijn vakantie weten te genieten. En er schieten mij later vast nog boeken te binnen die er ook bij hadden gekund of gemoeten, maar dat hou je bij deze lijsten altijd. Over bijna alle boeken heb ik overigens ooit ook een jubelstukkie op Hebban en Goodreads geschreven. Behalve dan over nummer 17 en 18: twee grandioze prachtboeken, maar ik kreeg de volkomen unieke en ongrijpbare sfeer ervan niet op papier..... Beide schrijvers hebben overigens kort geleden nieuwe, en wie weet nog mooiere boeken gepubliceerd, maar hey, ik kan niet alles bijhouden!
Kortom, ik was tevreden met deze lijst, en dat ben ik nog steeds. Maar alles is betrekkelijk. Een dag nadat ik deze blog gemaakt had dacht ik bijvoorbeeld al: verdorie, ik had de wonderlijk intense verhalenbundel "Battleborn" van Claire Vaye Watkins hier ook bij moeten zetten, op 21 bijvoorbeeld. En het netvliesscheurend prachtige "Open City" van Teju Cole is - zo besefte ik ineens- van 2011, dus had dat ongehoord kunstzinnige boek op 22 kunnen staan, of ook op de eerste plaats. Ik heb dat boek niet voor niets bejubeld op Hebban, en eerder op Dizzie. Vervolgens schoot "We, the animals" door mijn hoofd, de barokke verhalenbundel van Justin Torres, die ook op de lijst had gemogen en gemoeten. Met nog een paar van dit soort invallen heb ik zomaar ineens toch een top 25..... Even dacht ik dat ik er was: Ben Marcus met "Flame Alphabet" (maar die debuteerde al in 1995), samen met de Melrose- cyclus van Edward st. Aubyn (maar daarmee begon hij al ver voor 2010). Toen overwoog ik te smokkelen: ik zou met gemak ook nog een tweede boek kunnen noemen bij Sjiskin ("Venushaar") en Stepnova ("Italiaanse les"). Vervolgens schoot het prachtige "Misschien Esther" door mijn hoofd van Katja Petrowskaja door mijn hoofd: dat ongelofelijk ontroerende debuut hoort zonder meer in mijn decennium- lijst, daarmee zit ik op 24, en dan hoef ik er nog maar eentje te smokkelen. Of mij te herinneren. Maar tot nader order hou ik er nu mee op: een top 24 is manifest onvoltooid, maar dat is juist wel mooi, want de dichter Leopold bezong al de rijkdom van het onvoltooide. Bovendien, elke top zoveel hangt van kennislacunes en vergissingen en andere geestelijke leemtes aan elkaar. Dus voeg ik ook de na 2010 in Nederland bekend geworden Goncalo Tavares niet meer toe, alhoewel zijn geniaal zwartgallige en gefragmenteerde boeken "Jeruzalem" en "Leren bidden in het tijdperk van techniek" er eigenlijk best bij hadden gehoord. Ook "Verrassing" van Etgar Keret voeg ik niet toe, terwijl ik die verhalenbundel toch echt Kafkaiaans bizar en Kafkaiaans goed vond. Net zo min als het formidabele "Goede mensen" van Nir Baram, al snap ik totaal niet dat ik bij het opstellen van die top zoveel niet meteen al aan dat boek dacht. En zelfs het feit dat de mooie herinneringen aan het bizar- prachtige "De vegetarier" van Han Kang alsnog ontwaken in mijn trage hoofd verleidt mij er niet toe om de top 25 compleet te maken!
