Blogpost:
Ferry76Visser
Verontrustende verhalen: een vergelijking tussen Johan Klein Haneveld en Gemma Amor
Voor het beantwoorden van deze vraag ga ik gebruik maken van het verhaal ‘Symbiose’ uit ‘Ruisreizigers’ en probeer ik een vergelijking te maken tussen beide verhalen qua thematiek, motieven en angstsymboliek.
THEMATIEK
In beide verhalen spelen planten een belangrijke rol. Bij Klein Haneveld is de relatie tussen de mens en de natuur een hoofdthema en bij Amor is het meer een persoonlijke relatie van een individu met een plantensoort. De overeenkomst zit hem hier in symbiose. In ‘Symbiose’ is het beangstigende dat de mens een symbiont wordt en daarmee een plaats krijgt in de natuur waar ze eerst boven stond. En in ‘Foliage’ wordt de oorsprong van de symbiose niet duidelijk. Het zou niets ontziende gedrevenheid kunnen zijn om het doel te bereiken.
MOTIEVEN
In beide geschreven meesterwerkjes is verlies sterk aanwezig. Beide auteurs beschrijven dit verschillend. Klein Haneveld schrijft vanuit science fiction en Amor meer literair. De structuur met betrekking tot de ontwikkeling van dit motief is bij beide hetzelfde. De beeldende beschrijving is ondanks de geheel eigen invulling gelijkwaardig.
ANGSTSYMBOLIEK
De angstsymboliek is bij beiden geweldig! Beide schrijvers beheersen de thematiek waar ze over schrijven en maken daarbij gebruik van de juiste angstsymboliek in het verhaal. Door de beeldende manier van schrijven ziet de lezer het beeld als in een film voor zich. Bijvoorbeeld in ‘Symbiose’:
‘De stam van de plant was geplooid. En in de holte het dichtst bij haar zag ze een gezicht. Het was de piloot van de verdwenen verkenningsvlucht. Tom. Zijn lichaam was al voor het grootste deel door de boom ingekapseld.’ (1)
En in ‘Foliage’ is het niet minder gruwelijk:
‘The plant had assimmilated into their bodies so completely that at first, it was hard to spot the, but they were there. They were barely recognisable as human. They had become a thin stretched membrane like mass of skin, veins, tissue, hair and plant matter.’ (2)
In het verhaal van Klein Haneveld is het een grimmige ironie die de semantische betekenis van de symbiose gruwelijker maakt en bij Amor is het meer een literaire ironie.
CONCLUSIE
De verhalen ‘Symbiose en ‘Foliage’ geven hetzelfde gevoel door de overeenkomst in thematiek en krachtige angstsymboliek. Fascinerend hoe twee schrijvers vanuit een verschillende achtergond op dezelfde wijze zeer verontrustende verhalen kunnen schrijven.
(1) Klein Haneveld, Johan. (2020) Symbiose, In: Klein Haneveld, Johan. Ruisreizigers. (2020) Hoorn, Uitgeverij Godijn. P.59
(2) Amor, Gemma. (1919) Foliage, In: Amor, Gemma. Cruel Works of Nature. (2019) Independently published. P.53
