Met zijn boek La rebelión de las masas uit 1930 presenteerde de Spaanse filosoof Ortega y Gasset (1883-1955) zich als een van de beroemdste cultuurpessimisten van de twintigste eeuw.
Ortega waarschuwde in zijn boek tegen het verval van de Europese cultuur. Als belangrijkste oorzaak daarvan zag hij het falend cultureel leiderschap van de elite tegenover de voortschrijdende democratisering. Die democratisering had een gevoel van richtingloosheid teweeggebracht bij de `massa s , waartegenover de elite geen nieuwe idealen wist te plaatsen. Er dreigde een terugval in de barbarij waarmee Ortega onder andere doelde op het opkomend fascisme en communisme, die beide streefden naar de vernietiging van de liberale Europese cultuur.