De vrucht van de oude dag

“Zomaar wat lopen, had Clara gezegd, maar dat loopt nu al uren uit. Naar de heide en terug duurt een uurtje, lang genoeg voor zomaar wat. Duurt het langer, dan krijgt zo’n voettocht een doel, een plek die bereikt moet worden om de wandeling zin te geven, want niemand loopt graag uren doelloos rond, zomaar voor zijn plezier. Wat is haar doel? Welk plezier beleeft ze tijdens haar lange afwezigheid? Het wordt in elk geval niet gedeeld met hem, zoveel is duidelijk. Wat hem stoort is haar inconsequentie. Ze schiep in zijn hoofd een verwachtingspatroon dat door haar gedrag wordt verstoord. Als ze hem had gewaarschuwd dat ze wegbleef tot laat in de middag, dan zou hem dat niets hebben uitgemaakt. Maar ze gaf te verstaan dat ze slechts even zou uitblijven, en dan is dat wat hem betreft bindend. Ze weet toch hoe vlug hij zich zorgen maakt, hoe zijn onrust de kop opsteekt als wat hij verwachtte niet strookt met de realiteit.”

Wanneer Clara, de vrouw van Frits, op een dag de deur uitgaat en langer dan normaal wegblijft, speelt in het hoofd van de gepensioneerde automonteur de film van hun leven samen. Een film die naarmate de uren vorderen alsmaar zwarter wordt.
De vrucht van de oude dag is in Hermans’ traditie een verhaal dat een pijnlijke inkijk geeft in het menselijk gedrag, en de onhandigheid waarmee mensen – door de henzelf of door anderen opgelegde regels, normen en waarden – daarmee omgaan. Frits is allesbehalve de man die je graag in je naaste omgeving zou hebben, maar net dat maakt van hem een onvergetelijk romanpersonage.