Fake news! Donald Trump is kampioen 'beschuldigen van de media'. Tegelijkertijd lanceert hij zelf het begrip alternative facts. Alsof een en dezelfde gebeurtenis zich afspeelt in parallelle werelden en er twee of meer versies van de feiten zijn. De media spreken er schande van.
Historici weten beter. Dit fenomeen is niet nieuw. Kroniekschrijvers en historiografen van allerlei pluimage bezondigden zich meer dan eens aan het verdraaien van de werkelijkheid:
- Amazones zijn geboren in de geschriften van Herodotos. Ze werden naar het rijk der fabelen verbannen, tot archeologen de koergan-grafheuvel in Rusland vonden.
- De islam verspreidde zich over de wereld als godsdienst, maar niet zo vredelievend als men in de geschiedenisboeken beschrijft.
- President Lincoln erfde een schisma die Amerika verdeelde tussen Noord en Zuid. Dit leidde tot de Amerikaanse Burgeroorlog in de 19de eeuw, een breuklijn die eigenlijk al tijdens de Amerikaanse revolutie een eeuw eerder ingebed lag in de sociaal-economische verhoudingen van toen.
- Churchill maakte jacht op het ongrijpbare Duitse marineschip de 'Bismarck', tevergeefs= of toch niet?
- Wellington won niet de slag van Waterloo.
- Julius Caesar trok als veldheer naar Gallië= om senator te worden.
Ugo Janssens belicht deze en andere cases over gebeurtenissen in het verleden waarvan de waarheid maar moeilijk aan het licht komt: omdat ze gewoon worden gekopieerd, omdat men aannames doet die staalhard de leugen verkiezen boven de waarheid, omdat= Het leugenboek leert vooral dat historische kritiek, de feiten laten spreken, en argumenten voor en tegen afwegen, de enige heilzame weg is. Intellectuele eerlijkheid dus als wegwijzer voor elk historisch onderzoek.
Historici weten beter. Dit fenomeen is niet nieuw. Kroniekschrijvers en historiografen van allerlei pluimage bezondigden zich meer dan eens aan het verdraaien van de werkelijkheid:
- Amazones zijn geboren in de geschriften van Herodotos. Ze werden naar het rijk der fabelen verbannen, tot archeologen de koergan-grafheuvel in Rusland vonden.
- De islam verspreidde zich over de wereld als godsdienst, maar niet zo vredelievend als men in de geschiedenisboeken beschrijft.
- President Lincoln erfde een schisma die Amerika verdeelde tussen Noord en Zuid. Dit leidde tot de Amerikaanse Burgeroorlog in de 19de eeuw, een breuklijn die eigenlijk al tijdens de Amerikaanse revolutie een eeuw eerder ingebed lag in de sociaal-economische verhoudingen van toen.
- Churchill maakte jacht op het ongrijpbare Duitse marineschip de 'Bismarck', tevergeefs= of toch niet?
- Wellington won niet de slag van Waterloo.
- Julius Caesar trok als veldheer naar Gallië= om senator te worden.
Ugo Janssens belicht deze en andere cases over gebeurtenissen in het verleden waarvan de waarheid maar moeilijk aan het licht komt: omdat ze gewoon worden gekopieerd, omdat men aannames doet die staalhard de leugen verkiezen boven de waarheid, omdat= Het leugenboek leert vooral dat historische kritiek, de feiten laten spreken, en argumenten voor en tegen afwegen, de enige heilzame weg is. Intellectuele eerlijkheid dus als wegwijzer voor elk historisch onderzoek.
