Ontluisd verleden is geen verhalenbundel en geen roman, maar iets ertussenin: je zou het een doorgecomponeerde verhalenbundel kunnen noemen. En ook de werkelijkheid heeft iets onbepaalds: Bergen (Noord-Holland), Parijs en Lissabon bestaan natuurlijk echt, en ook de mensen hebben in de werkelijkheid geleefd, als dichter, schrijver of als meer of minder kleurrijk personage. Maar hun naam is vaak veranderd, en hun plaats in het geheel is door de auteur gemanipuleerd, dat geheel is gecomponeerd. Ontluisd verleden werkt wel als een memoriaal, maar het bestaat niet letterlijk uit de memoires van H.C. ten Berge; de krachtig ontroerende werking die gebeurtenissen uit de werkelijkheid kunnen hebben wordt door de vormkracht van Ten Berges prozakunst nog aanmerkelijk versterkt. De liefde, de kunst, de Tweede Wereldoorlog, de ouderdom en de vergankelijkheid vormen een onnavolgbaar en onwaardeerlijk geheel.
