Niemand zal ontkennen dat Joost van den Vondel de grootste toneeldichter van de Gouden Eeuw is geweest, maar de publieksprijs ging naar andere toneelschrijvers. De Spaanse comedias van topauteurs als Félix Lope de Vega y Carpio (1562-1635) en Pedro Calderón de la Barca (1600-1681) waren razend populair. Talloze dichters, vertalers, acteurs (en actrices!) rond de Amsterdamse Schouwburg hebben zich laten inspireren door het populaire barokke drama met z´n vele liefdesintriges, duels, balkonscènes, verkleedpartijen en liederen. Daarnaast maakten ze furore met hun Nederlandse bewerkingen van Spaanse toneelteksten. De vernieuwing is op gang gebracht door auteurs die het toneel van binnenuit wilden veranderen en die, buiten de gebaande paden van het traditionele vaderlandse toneel om, streefden naar visueel aantrekkelijk, emotioneel aangrijpend en inhoudelijk schokkend spektakel in de Nederlandse schouwburgen. Spaans theater in de Republiek brengt het begin, het hoogtepunt en het einde van deze beweging in beeld.
