Aan de hand van goed gekozen citaten wordt een aantal vaak als moeilijk beschouwde raadsels van Spinoza's filosofie systematisch uitgelegd en ontrafeld. Bestaat er een bestaansdrang, Spinoza's conatus, die mensen voort doet leven, ook onder de meest bittere omstandigheden? Is kennis en inzicht gradueel van aard? Hoe verhouden vrijheid en determinisme zich tot elkaar? Was Spinoza echt van mening dat 'het kwaad niet bestaat'? Hierbij gaat Schuyt kritiek op enkele denkbeelden van Spinoza zelf of van hedendaagse bewonderaars niet uit de weg.
In een tijd van turbulente politieke emoties voert Schuyt een slotpleidooi om via Spinoza's filosofie meer te begrijpen van de wereld en van het eigen leven. Spinoza's filosofie is altijd actueel voor wie zich interesseert voor vraagstukken als 'het doel van de staat', voor veiligheid, voorspoed, vrede en vrijheid (de vier V's van Spinoza); voor persoonlijke vrijheid en morele verantwoordelijkheid.