De Franse edelman Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592) besloot zich op achtendertigjarige leeftijd terug te trekken uit het openbare leven. Hij verschanste zich in een toren op zijn landgoed in de buurt van Bordeaux met het voornemen zichzelf zo oprecht mogelijk onder de loep te nemen. Hij dacht na en schreef, terwijl om hem heen de wereld gek werd en de hordes mensen elkaar vanwege hun godsdienst afslachtten.
Montaigne wordt algemeen beschouwd als de vader van het essay. Nog altijd geldt hij als een scepticus, een sublieme heldere geest, een man die niet aarzelde vraagtekens te zetten bij alle aannames van zijn eigen tijd – en die van hemzelf. Zijn essays waren letterlijk pogingen – geestelijke ontdekkingsreizen, vrije denkoefeningen, sierlijk en soms riskant.
De aanleiding tot het schrijven van de essays was persoonlijk van aard. Maar Montaigne schreef zijn ellende niet van zich af – hij schreef naar zichzelf toe. Hij wilde niet weten wie hij wilde zijn, maar wie hij wás. En wat het inhoudt een mens te zijn. Ruim vier eeuwen na zijn dood is hij nog altijd onze vertrouweling en tijdgenoot.
Gelauwerd essayist Bas Heijne maakte een ruime, persoonlijke selectie uit de essays en schreef een inleiding waarin hij Montaigne stevig in onze tijd plaatst.
