Het zwijgen van Jan Karski vertelt over het leven van de Poolse verzetsheld Jan Karski. Als een van de weinigen bezocht hij het getto van Warschau en wist hij wat daar gaande was. Beelden van de levende doden, de lijken in de straten en nazi’s die willekeurig mensen neerschoten lieten hem niet los. Halverwege de Tweede Wereldoorlog probeerde Jan Karski de geallieerden ervan te overtuigen dat de nazi’s actief probeerden de joden uit te roeien. Hij wilde dat de geallieerden maatregelen zouden nemen om de nazi’s tegen te houden. Hij vertelde het verhaal aan iedereen die hem maar te woord wilde staan, tot president Roosevelt aan toe, maar alleen een joodse vertegenwoordiger in Londen wilde hem geloven. De vrije wereld sloot haar ogen. Het zwijgen van Jan Karski is een krachtig verhaal op de rand tussen fictie en non-fictie, een boek over de morele moed van één man en onze collectieve verantwoordelijkheid voor elkaar. Held-tegen-wilen-dank Jan Karski verandert voor altijd ons beeld van de Tweede Wereldoorlog, zoals eerder Laurent Binet dat deed in HhhH.
Indrukwekkende driedelige faction over Jan Karski (zie zijn boek ‘Mijn bericht aan de wereld’).
https://www.hebban.nl/boek/cossee-century-mijn-bericht-aan-de-wereld-jan-karski
In het eerste boekdeel verwerkt Haenel beelden van de negen uur durende Shoah-film, waarin Karski over zijn bezoeken aan het Warschau-getto en het moordkamp Auschwitz vertelt. Het tweede deel is grotendeels een samenvatting van Karski’s ‘Mijn bericht aan de wereld’, met zijn persoonlijke verhaal als Poolse verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Vermoedelijk vond Haenel deze herhaling noodzakelijk om zijn eigen boek zo veel mogelijk te completeren. Het stoort niet. Het derde deel is fictie. Haenel beschrijft vanuit Karski’s ik-perspectief hoe hij de jaren tussen het verschijnen van ‘Mijn bericht aan de wereld’ en de opname van de Shoah-film heeft beleefd. Gek genoeg vond ik dit het meest roerende en fascinerende deel. Een relaas van tachtig pagina’s zonder enige witregel. Pas gedurende dit deel had ik door dat het niet Karski was die sprak maar Haenel. Door diens grondige research twijfel ik echter niet aan de waarheidsgetrouwheid ervan.
De geallieerden wisten van de vernietiging van de Joden, maar deden weinig tot niets. Dat zij daardoor medeschuldig zijn aan de uitroeiing van miljoenen mensen is een behoorlijke eyeopener, net als dat het Neurenberg-tribunaal een toneelstuk was om deze schuld te verbergen.