Tien vragen aan Literatour-auteur Carlie van Tongeren

Carlie van Tongeren (1983) begon met schrijven toen ze op zevenjarige leeftijd achter de typemachine van haar moeder kroop. Ze is opgeleid als journalist, maar vond boeken stiekem toch interessanter. Inmiddels heeft ze vier YA-boeken, drie chicklits, drie non-fictieboeken en bijna veertig doktersromans op haar naam staan. Haar jeugdboeken Heerestraat & Rozenlaan en Het zusje van eindigden op de shortlists van de Jonge Jury Prijs. In januari 2023 verschijnt Grijs, een YA-novelle over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Haar tweede droom is scenarioschrijven, waar ze achter de schermen hard aan werkt.

Foto: © Tatjana Almuli

Wat is je mooiste jeugdherinnering als het om lezen gaat?

Dat lezen een vanzelfsprekend onderdeel was van ons gezinsleven. We hadden goed gevulde boekenkasten, van Nicci French tot Louis Couperus: alles was goed, geen verhevenheid over bepaalde boeken. Naar de bibliotheek gaan was een uitje, iedereen selecteerde met aandacht een stapeltje zomervakantieboeken, elke Kinderboekenweek mocht ik zelf een boek uitkiezen. Een eigen boek voelde echt als een schat; ze staan allemaal nog in mijn kast.

Wanneer schreef jij je eerste verhaal en waar ging het over?

Ik was 7 jaar en schreef het op een oude typemachine in de woonkamer. Dat vond ik gezelliger dan boven zitten, achter onze (enige) computer. Het heette 'Rijst met kerriesaus' en was meer een toneelstuk/scenario; ik was en ben dol op dialogen schrijven. Het ging over een meisje dat kerriesaus vies vindt, daar onwijs ziek van wordt en het daarna nooit meer hoeft te eten van haar ouders. Als puber schreef ik jarenlang aan een soapserie: een en al drama, GTST was er niks bij. Ik baal nog dat ik dat bestand kwijt ben.

Hoe voelde je je toen je jouw schrijfwerk voor het eerst aan iemand liet lezen?

Gek genoeg was ik daar als tiener heel makkelijk in. Ik schreef in de bovenbouw tijdens de les en die verhalen werden de klas doorgegeven. 'Carlie, heb je al verder geschreven?' vroegen mijn klasgenoten dan. Toen ik als twintiger besloot dat ik écht wilde proberen om schrijver te worden, werd ik ineens enorm zenuwachtig. Het liefst wilde ik onder een steen kruipen. Gelukkig went het wel. Een beetje, dan.

Kun je je een docent herinneren die jou het plezier in lezen deed ontdekken? Hoe ging dat?

Mevrouw Haarbrink van Nederlands. Ik herinner me haar enthousiasme over mijn eerste boekbespreking nu nog. Ze heeft uiteindelijk vooral mijn liefde voor schrijven aangewakkerd. Zo won ik verhalenwedstrijden in de klas en ze droeg mij voor om een bijdrage te mogen leveren aan een tentoonstelling in kamp Westerbork. Onder schooltijd mocht ik met mijn moeder naar die opening, ik was zó trots op het bordje met mijn tekst en naam eronder! Overigens was mevrouw Haarbrink ook streng. Toen ik haar in 2018 mijn YA-debuut Heerestraat & Rozenlaan langsbracht, kreeg ik ook een mail met kritiekpunten terug, haha.

Wat vind jij het leukste aan een schoolbezoek en het ontmoeten van jonge lezers?

Het onverwachte. Dat bezorgt me vooraf de meeste zenuwen en vind ik achteraf het waardevolst. Hun eigen verhaalideeën, waarmee ze mij én zichzelf verrassen. Een leerling die het hele uur met z’n hoofd op tafel ligt en na afloop zegt: 'Dit was de leukste les ooit.' Ook vind ik het mooi (en handig) om even deel uit te maken van hun leefwereld; onderlinge gesprekken, de dynamiek in een groep, hoe de school eruitziet. Ik maak ook vaak foto’s, van schoolpleinen tot teksten op toiletdeuren, die later als details terugkomen in mijn boeken.

Welk advies zou je jongeren willen geven die zelf graag willen schrijven?

Naast veel lezen ook: veel herlezen. Stel, je hebt een boek dat je geweldig vindt en dat jou inspireert om ook schrijver te willen worden. Lees dat boek nog een keer, en nog een keer, en misschien wel nog een keer. Er zijn jeugdboeken die ik vroeger tien keer heb herlezen. Wanneer je de grotere verhaallijn kent en weet hoe het afloopt, kun je ontdekken waarom je dit boek zo goed vindt: hoe bouwt de schrijver het op, welke details maken het zo echt?

Welke leestip zou je jongeren willen geven die het liefst niet lezen?

Begin met een novelle of shortie of XS, er zijn nu zoveel dunnere boeken op de markt die het lezen waard zijn! De drempel om te beginnen is dan veel lager. Ik schrijf zelf ook graag deze novelles, omdat ik juist de doelgroep die (nog) weinig leest wil bereiken.

Wat heeft bij jou goed geholpen als tiener om de liefde voor lezen aan te wakkeren?

Dat ik merkte dat boeken me hielpen mezelf en anderen beter te begrijpen. Ik voelde veel, maar kon of durfde niet alles onder woorden te brengen. Veel antwoorden of herkenning vond ik in coming of age-jeugdboeken. Dus niet in volwassenenliteratuur die je in de bovenbouw moet lezen, want dat was op die leeftijd eerlijk gezegd te moeilijk om er waardevolle lessen uit te halen. Ik ben iedereen dankbaar die me erop wees dat je niet puur leest voor je taalontwikkeling maar ook voor je persoonlijke ontwikkeling.

Welke muziek is volgens jou perfect om bij te schrijven (of lezen) en waarom?

Elk boek (of scenario) dat ik maak, krijgt een eigen muziekalbum. Eén album, dus. Daar word ik na weet ik hoeveel maanden schrijven ook wel een beetje gek van … Maar de eerste tonen van het eerste nummer brengen me meteen bij dat specifieke verhaal. De muziek moet me vooral een bepaalde sfeer geven en mag niet Nederlandstalig zijn, want dat leidt me af. Lezen doe ik het liefst in stilte.

Welke toekomstdromen heb je nog?

Scenarioschrijven, het liefst voor een serie voor jongeren, en het allerliefst gebaseerd op een van mijn YA-boeken. Achter de schermen werk ik al een tijdje aan een Heerestraat & Rozenlaan-scenario. Daarmee hoop ik natuurlijk mijn eigen boek meer bekendheid te geven, maar ook al die andere prachtige jeugdboeken van eigen bodem. Die verdienen in mijn ogen veel meer aandacht dan ze nu krijgen.