Hebban Boek van de Maand #3: 'Julia' van Sandra Newman

Sander Verheijen

Laat ik heel eerlijk zijn. Ook bij het derde Hebban Boek van de Maand hebben mijn collega’s in het panel al hun passie en enthousiasme moeten inzetten om mij te overtuigen. Niet omdat Julia me niet aansprak, het tegendeel is waar, maar om de angst dat we met dit boek, door de uitgeverij geafficheerd als feministische hervertelling, inmiddels alle kenmerken van een 'deuglijst' lijken aan te vinken.

En in zekere zin is dat ook zo. Maar in plaats van bang te zijn dat we hiermee het label Hebban Deugboek van de Maand in het leven zouden roepen, begon ik een soort trots te voelen. Namelijk dat we gewoon die boeken dúrven te kiezen omdat ze iets met ons als lezers doen. Dat we met Hebban een platform bieden dat ruimte geeft aan literatuur in alle vormen, voor alle lezers en met thema’s die er echt toe doen. En dat is precies wat goede fictie ook doet.

Julia wordt dan misschien in de markt gezet als feministisch, maar ik las 'gewoon' een knappe hervertelling van George Orwells 1984 vanuit een vrouwelijk perspectief. Sandra Newman heeft het lef gehad om het verhaal van de klassieker door/met de ogen van nu te herschrijven en is daar bijzonder goed in geslaagd. Het heeft mijn interesse in 1984 opnieuw aangewakkerd en me tijdens het herlezen (of eigenlijk herluisteren) daarvan heel veel meer gebracht. Door beide verhalen bijna synchroon te beleven, ontdek je hoe knap en gedetailleerd, maar ook hoe eigen Newman haar versie van 1984 heeft gemaakt. Heb je niet de moed om beide verhalen te lezen, lees dan voordat je aan Julia begint zeker eerst even dit artikel van Martijn om je herinnering aan 1984 wat op te poetsen. Het maakt je leeservaring nóg beter!

Julia

Sandra Newman

Vertaald door: Rob Kuitenbrouwer en Frank Lekens
Verschenen bij: De Bezige Bij

Het is 1984. Julia Worthing is een monteur die werkt op het ministerie van Waarheid in Londen, de belangrijkste stad van Oceanië. Daar heerst de Partij en hun leider Big Brother. Julia overtreedt veelvuldig de regels, maar werkt ook samen met het regime wanneer dat haar goed uitkomt. Iedereen mag haar graag. Ze is lid van de Antiseks Liga (hoewel ze in het geheim seksueel actief is) en weet hoe ze moet overleven in een wereld van constante surveillance. Sterker nog, ze is gemáákt om te overleven. Maar dan raakt ze geïntrigeerd door een collega, een middenstander van de Buitenste Partij genaamd Winston Smith. In een opwelling overhandigt ze hem een briefje en vanaf dat moment is ze de grip op haar omgeving voorgoed verloren.

Lees een fragment

Martijn Lindeboom

Toen ik in Julia begon, had ik me maar vaagjes gerealiseerd dat het iets met 1984 te maken had, ook omdat ik het ebook las, anders had de cover het me wel duidelijk gemaakt. Maar toen las ik de eerste zin: 'Het was allemaal begonnen met die man van Archieven, al had hij zelf niets in de gaten, met zijn stramme, barse manier van doen, zijn superieure ouddenk-manieren.' Ouddenk! Wacht eens even! En drie zinnen verderop: 'De afdelingen Fictie, Archieven en Wetenschap aten de tweede maaltijd allemaal tegelijk om dertienhonderd ...' Ik sprong op, beende naar mijn werkkamer en trok mijn oude exemplaar van 1984 uit de kast. De openingszin: 'Het was een heldere koude dag in April, en de klokken sloegen dertien.' Onmiddellijk zat ik in de sfeer en wist ik dat dit in elk geval míjn boek van de maand ging worden – tenzij de auteur het project echt dubbelplus zou gaan verstieren.

Het nadeel van zo'n instant fanboy-reactie is dat je niet goed meer in kan schatten of het boek dat je leest ook écht goed is. Daarom heb ik me aanvankelijk wat neutraler opgesteld dan ik me voelde. Maar naarmate ik vorderde in Julia werd het me steeds duidelijker: dit is een inzichtelijke, scherpe, ja, briljante hervertelling van 1984, dat in plaats van het verhaal te herkauwen vanuit het vrouwelijke perspectief, er echt een heel nieuwe blik en visie aan toevoegt. Bijna alle aspecten van de totalitaire wereld van Oceanië, Luchtstrook één en Grote Broer in 1984 krijgen nieuwe diepte, detail en inzichten. Of je 1984 gelezen hebt of niet: Julia is een boek dat tot nadenken stemt, over onderdrukking, zoeken naar geluk, verzet, verraad en de aard van de mensheid. Newman durft het aan om niet alleen 1984 te hervertellen, maar ook voorbij de visie van Orwell te kijken, wat een laatste passage oplevert die je verrukt, verbijsterd en verkild achter zal laten.

Naast een perfecte aanvulling op de klassieker 1984 is Julia ook een uitstekend boek om te reflecteren op de huidige wereld. Helaas bestaan er daadwerkelijk surveillancestaten vergelijkbaar met Oceanië, zoals Noord-Korea, Iran, China en Singapore (elk op zijn eigen manier) en is er sprake van grootschalige opsluiting en marteling in bijvoorbeeld Syrië, Iran, Rusland, Turkije en andere landen. De situatie in onder andere Soedan, Oekraïne en Gaza doet ook denken aan de staat van eeuwige oorlog waarin Oceanië zich bevindt. Hoe leven mensen in zulke situaties? Hoe houden ze zich staande? Wat gebeurt er als dat niet meer lukt? Dat en nog veel meer onderzoekt Julia en dat maakt het tot geweldige literatuur, waar je nog weken over na zult denken en over na zult willen praten. Dubbelplusgoed boek.

Over het Hebban Boek van de Maand

Eindelijk heeft Hebban ook haar eigen Boek van de Maand. Met dit initiatief richten we ons op nieuwe boeken die volgens ons extra aandacht verdienen. Dit zijn vooral niet de boeken waarvan we aannemen dat ze de weg naar de lezer toch wel zullen gaan vinden. Het panel van het Hebban Boek van de Maand richt zich op literaire romans, spannende boeken en verhalende non-fictie en bestaat uit de voltallige Hebban Crew. Elke maand vragen we drie boekverkopers het geselecteerde boek met ons mee te lezen.

Het Hebban Boek van de Maand wordt de hele maand onder de aandacht gebracht op Hebban en op onze socials. We nodigen onze lezers uit het boek te lezen en hun mening te delen onder dit artikel, op de boekpagina of in een persoonlijke recensie. Ook organiseren we elke maand een speciale leesclub rondom het boek én bieden we een discussieset aan voor leesgroepen die zelfstandig met het boek aan de slag willen, binnen of buiten Hebban. Wil jij alle Boeken van de Maand met ons meelezen? Doe mee aan de Hebban Boek van de Maand Challenge 2023-2024!

Naar het Hebban Boek van de Maand-kanaal

Debbie van der Zande

Ik ben de enige van de Hebban Crew die Orwells 1984 nooit heeft gelezen. Ik greep met opzet niet meteen de klassieker erbij, omdat ik wilde weten of Julia ook als individuele roman overeind zou blijven. En dat is zo, de roman is uitstekend te lezen zonder voorkennis van 1984, al zal het zeker een aanvullende waarde hebben om Orwells boek er wel bij te pakken. Voor, tijdens of na het lezen van Julia. Wie niet overeind bleef, was ik. De roman laat je met een koud hart van schrik achter, overdonderd en met een enorme behoefte om over het boek te praten. Julia leeft een leven van angst, onderdrukt door mensen die uit angst onderdrukken, en uit angst is ze ook zelf onderdrukkend. Hoe deze jonge vrouw in een onleefbare wereld menselijk kan blijven is een raadsel. Is ze een held, is ze een gewoon mens, is ze een dader en verrader, is ze een van ons? Ja, dat is ze.

Anouk van der Zee

Nog dagen bleef dit boek door mijn hoofd rondgaan nadat ik de laatste bladzijde las. Het is niet alleen het einde, het is alles dat gebeurt. Hoe vaak ik ook nadenk over de thema's en gebeurtenissen uit Julia, hoe vaak ik ze ook benoem, ze willen me niet loslaten. Het is me duidelijk dat Sandra Newman groot fan is van 1984. De subtiliteit waarmee ze het boek als bronmateriaal heeft genomen om daar een compleet nieuw verhaal uit op te bouwen dat op zichzelf staat en vanuit vrouwelijk oogpunt heel nieuwe kanten van Big Brother aanstipt, is ontzettend knap. Vooral door te praten over Julia kom ik erachter hoe gedetailleerd dat is, hoe goed Newman heeft opgelet bij het lezen van George Orwells boek. Ik ben er vol van, en nog lang niet alle woorden die ik erover te zeggen heb, hebben hun weg naar buiten gevonden. Voorlopig moet ik het maar vatten in 'wauw'.

Suzette Eikelenboom

Om Newmans Julia simpelweg weg te zetten als een feministische hervertelling van 1984 doet het boek tekort. Hoewel de vrouwelijke ervaring in een totalitair regime op een prachtige wijze wordt uitgelicht, omvat het boek zoveel meer dan dat alleen – je raakt er niet over uitgepraat. En wát een tijd heeft Newman uitgekozen om Orwells cruciale boek opnieuw te vertellen, toentertijd geschreven als een soort toekomstvoorspelling, maar nu herschreven vanuit een terugblikkend perspectief. Julia leunt op de architectuur van wat Orwell geschreven heeft, maar de toon, Julia en haar verhaal heeft Newman zich geheel eigen gemaakt, wat resulteert in een waanzinnig verhaal dat niet alleen de vrouwelijke ervaring centraal zet, maar ook een directe reflectie biedt op de (angstaanjagende) wereld waarin we nu leven.

Over de auteur

Sandra Newman is de auteur van veelgeprezen romans als The Country of Ice Cream Star, The Heavens en The Men. De Nederlandse vertaling van haar roman Julia verschijnt tegelijkertijd met de Engelse editie, 75 jaar na 1984 van George Orwell. Het is haar eerste naar het Nederlands taalgebied vertaalde boek.

Lees mee in de Hebban Boek van de Maand Leesclub

Elke maand wordt er een Hebban Leesclub georganiseerd met het gekozen Boek van de Maand. Lijkt het je leuk om over dit boek te praten met andere gepassioneerde Hebban-lezers? Schrijf je dan snel in voor de Hebban Leesclub. We verloten 10 leesexemplaren onder gemotiveerde lezers voor een groepsbespreking van dit boek op Hebban. Je kunt je inschrijven tot en met 7 november.

Wil je liever met je eigen leesclub aan de slag? Elke maand vind je in het bekendmakingsartikel een speciaal ontworpen discussieset met vragen die zijn toegespitst op het gekozen Hebban Boek van de Maand. De discussieset voor Julia volgt binnenkort!

Schrijf je in voor de leesclub Doe mee aan de Challenge