Eerlijk duurt het langst

Zo nu en dan is er sprake van verdacht gedrag op een boekpagina. Soms wijst de community ons hierop, soms spotten we zelf afwijkende activiteit en echt opvallende activiteit wordt automatisch gedetecteerd door het systeem. Bijvoorbeeld: een boek dat ineens opvallend veel hoge beoordelingen krijgt, van kersverse accounts zonder andere activiteit, en daardoor met stip stijgt in de Hebbanrank. Of juist vóór verschijning al wordt getrakteerd op een weinig flatteuze 1 ster-beoordeling, waarbij uit de bijgaande recensie niet te destilleren is dat de lezer het boek daadwerkelijk las. Vaak is dit niet meer dan onschuldige hulp van familie en vrienden, maar de objectieve noot mist in zo’n achterbanbeeld wel zeker. We kunnen dit soort lezersactiviteit niet voorkomen, maar hebben wel een aantal tools ontwikkeld om dergelijk gedrag te traceren en aan te duiden.

Omdat we graag willen dat Hebban een zo betrouwbaar mogelijk platform blijft voor lezers introduceren we een waarschuwingssticker. Deze plaatsen we bij boeken waarbij we op basis van de statistieken en de lezersactiviteit vermoeden dat (een deel van) de waarderingen niet betrouwbaar zijn. Heb je twijfels over de betrouwbaarheid van de beoordelingen van een titel of vind je dat een sticker onterecht is geplaatst, laat dan een bericht achter via het chatvenster. Als je niet online kunt blijven in dit chatvenster, vragen we je om je e-mailadres en ontvang je een reactie in je mailbox.

Let op: Slechts een andere mening hebben over een boek is geen grond om contact op te nemen. Schrijf dan een eigen recensie waarin je jouw mening over het boek kwijt kunt. Reageren, mét respect, op andermans recensie is ook altijd een goede manier om een discussie te openen over een boek waarover je van mening verschilt.

Tip voor auteurs: Vraag je achterban een inhoudelijke, realistische en oprechte lezerservaring te delen als recensie. Dat doet meer voor je boek dan jubelende oneliners in 5*-recensies.

Hoofdredacteur Sander Verheijen schreef over de achilleshiel van een (lezers)community in 2015 een column, die we hieronder geactualiseerd hebben geplaatst.

De achilleshiel van een (lezers)community

Hebban is een platform voor lezers maar ook - en vooral - dóór lezers. Waar wij met een kleine crew en meer dan honderd geselecteerde recensenten zorgen voor een onafhankelijk en afgewogen aanbod van boekennieuws, verdieping en recensies, zijn het vooral de vele actieve lezers op Hebban die bepalend zijn voor veel van de overzichten die je op de site kunt vinden. Zo zijn er de tip- en toplijsten - waaronder de Hebban Rank - die geheel tot stand komen door de stem van de lezers. Dit vinden wij een belangrijk en mooi instrument om de kracht van de lezers op Hebban te illustreren. Het is tevens dé manier om erachter te komen welke boeken en auteurs er op dit moment toe doen. Kortom, Hebban is de barometer van lezend Nederland en Vlaanderen. Niet achter gesloten deurtjes, nee, gewoon realtime beschikbaar voor iedereen. En zo kan het gebeuren dat (relatief) onbekende schrijvers en dito boeken ineens als een komeet naar boven schieten. Dat is natuurlijk fantastisch, want een lijst zonder verrassingen is saai en weinig inspirerend. Maar het leidt soms ook tot onbegrip en een kritische noot.

De kracht van een community is direct ook de achilleshiel ervan. Want waar we in de basis uitgaan van de eerlijkheid en oprechtheid van de lezers bij het beoordelen van boeken, weten we ook dat 100% eerlijke waarderingen een utopie zal zijn. Een dergelijk systeem kan en zal nooit waterdicht zijn. De openheid van ons beoordelingssysteem voorziet ons wel van een prachtig instrument voor sociale controle. Iedereen kan namelijk zien wie welk boek heel goed of juist heel slecht heeft gewaardeerd. En zo zullen de rotte appels uiteindelijk vrij snel tevoorschijn komen. En die werken we het liefst zo snel mogelijk weg. Want: een rotte appel in de mand maakt het gave ooft te schand...

Ondanks de vele technische slimmigheden die in de motor van de Hebban-site zijn ingebouwd, kunnen we valsspelers niet automatisch herkennen of weren (grootschalige afwijking wordt wél automatisch gedetecteerd). Waarom zouden we een vijfsterrenbeoordeling van iemand in beginsel in twijfel trekken? Of een 1-stertoekenning? We kunnen binnen de gewenste laagdrempeligheid van Hebban niet controleren of het boek ook echt gelezen is. Het model valt of staat bij de aanname dat het gros van de lezers in alle eerlijkheid hun gelezen boeken voorziet van sterren en dat, misschien wel omdat, ze weten dat hun waarderingen voor iedereen inzichtelijk zijn.

Zijn de tip- en toplijsten hiermee dan direct minder waard? Nee, zeker niet, zolang je maar beseft op welke aanname de lijsten zijn gestoeld. Is een auteur die zijn of haar lezers vraagt het betreffende boek te beoordelen op Hebban verkeerd bezig? Helemaal niet natuurlijk. Maar oproepen om een boek de hemel in te prijzen zonder het gelezen te hebben is natuurlijk niet de bedoeling. Het zijn de ongeschreven regeltjes die het verblijf op een online (lezers)community leuk houden.

Naarmate het aantal actieve lezers op Hebban groeit, zullen de mogelijkheden voor het bewust (positief of negatief) beïnvloeden van de lijsten minder worden. Met zo'n vijftigduizend (!) boekbeoordelingen per maand en meer dan 10.000 lezersrecensies, is de individuele impact op de populariteitslijsten al niet meer zo groot als een paar jaar geleden. Met andere woorden: hoe meer gelezen boeken we met elkaar eerlijk beoordelen op Hebban, hoe minder invloed valsspelers krijgen. Ook dat is een gemeenschappelijke taak van de community.

Een eerlijker Hebban begint bij jezelf.”

De Hebban Huisregels vind je hier.