Het is vandaag de 150e sterfdag van Charles Dickens, een van de bekendste en invloedrijkste Engelse schrijvers uit de 19e eeuw. Speciaal voor deze gelegenheid schreef Frank Hockx een portret over de schrijver. 

Door: Frank Hockx

Charles Dickens

'Gelukkig, over een dag of tien komt Pickwick weer uit,' hoorde in 1836 een dominee een zieke mompelen die hij net troostend had toegesproken. Kennelijk vond de patiënt meer kracht in verdere avonturen van de goedige en wereldvreemde Samuel Pickwick en diens knecht Sam Weller dan in het bezoek van deze goedbedoelende geestelijke. Het illustreert de enorme populariteit die Charles Dickens al met zijn vroege werk genoot bij een groot publiek. The Posthumous Papers of the Pickwick Club verscheen in maandelijkse afleveringen van 31 maart 1836 tot 30 oktober 1837.

Charles Dickens wordt geboren op 7 februari 1812 in Portsmouth. De familie Dickens verhuist in 1814 naar Londen, wanneer vader John, klerk op het betaalkantoor van de marine, wordt overgeplaatst. Diens iets te royale levensstijl dwingt hem in 1821 tot een soberder woning in Chatham. Aan enkele gelukkige jaren daar komt voor de jonge Charles een eind wanneer zijn vader opnieuw overgeplaatst wordt naar Londen en de schulden oplopen. Onderwijs is voor Charles verder niet weggelegd. Hij komt op 11-jarige leeftijd te werken in een schoensmeerfabriek. Zijn vader en de rest van het gezin belanden in een beruchte gevangenis voor schuldenaren, de Marshalsea-gevangenis.

Zijn herinneringen aan armoede en verwaarlozing verwerkte Dickens in het boek dat hem het liefst was: The personal history of David Copperfield, in afleveringen verschenen in de jaren 1849-1850. David Copperfield heeft zijn vader niet gekend, zijn moeder overlijdt als hij nog jong is, zijn stiefvader stuurt hem naar kostschool en vervolgens aan het werk. Hij vlucht naar een tante en beleeft betere tijden. David ontwikkelt zich tot zelfstandige jongeman, ontmoet een eerste en tweede, ditmaal ware, grote liefde en ziet zijn boeken gepubliceerd. Vanaf het begin boeit David Copperfield velen. 'Verdraaid, wat is het prachtig,' oordeelt Dickens’ beroemde tijdgenoot Thackeray.

De schuldenaars-gevangenis Marshalsea staat centraal in Little Dorrit dat van december 1855 tot juni 1857 in afleveringen uitkwam. William Makepeace Thackeray liet weinig van het verhaal heel. Zijn enthousiasme over David Copperfield ten spijt noemde hij Little Dorrit 'stompzinnig'. Temidden van door eigenbelang beheerste figuren is het kleine meisje Dorrit een symbool van belangeloze liefde. Dickens uit in deze roman kritiek op misstanden als gevolg van de bureaucratie door een machtig overheidsorgaan te beschrijven, gespecialiseerd in 'How Not To Do It'. Volgens G.B. Shaw was Little Dorrit 'een opruiender boek dan Das Kapital'.

Oliver Twist (de belevenissen van een in het armenhuis opgegroeide jongen die een thuis vindt en het raadsel van zijn afkomst oplost) en Nicholas Nickleby (over wantoestanden op Engelse kostscholen) zijn andere voorbeelden van romans waarin Charles Dickens' sociale bewogenheid tot uiting komt. Zijn populariteit maakte hem een auteur van het volk, de inhoud van zijn boeken een schrijver voor het volk. Sociale bewogenheid tekent ook A Christmas Carol uit 1843. In deze wereldberoemde kerstvertelling verandert de rijke vrek Scrooge door de geesten van zijn overleden compagnon en van Kerstmis-Verleden, Heden en Toekomst in een beter mens.

Een tomeloze energie kenmerkte Charles Dickens' leven. Niet alleen schreef hij romans van honderden pagina's, hij vond ook tijd om diverse tijdschriften op te richten, wandelingen van vele kilometers lang te maken en er een gezin met tien kinderen op na te houden, alsmede een minnares. Veel tijd en energie stak hij ook in de voorlezingen uit zijn eigen werk waarin hij zijn acteertalent volledig tot zijn recht liet komen. Bovendien maakte hij verre reizen, naar Amerika (waarover hij zich in American Notes en ook in Martin Chuzzlewit kritisch uitliet), Frankrijk, Italië en Zwitserland. In 1870 kwam aan dit hyperactieve leven een eind. Charles Dickens overleed op 9 juni aan een hersenbloeding. Zijn laatste roman, The Mystery of Edwin Drood, bleef onvoltooid.

In 2012 vormde de tweehonderdste geboortedag van Dickens de aanleiding voor talrijke nieuwe publicaties en een groot aantal herdenkingsactiviteiten wereldwijd. Toen werd ook bekendgemaakt dat er in Engeland toch een Dickens-standbeeld zou komen, uiteraard in Portsmouth. De auteur had bij leven laten vastleggen dat er geen monumenten ter zijner ere moesten komen en daar hadden de Engelsen zich tot dat moment aan gehouden. Op 7 februari 2014 was het zover en werd het beeld onthuld. Veertig nakomelingen van de auteur waren daarbij aanwezig.