Een conglomeraat van hoop en wanhoop

Het is niet eenvoudig om dit boek te beoordelen zonder een politieke stellingname hier in te betrekken. Immers is het asielzoekersprobleem een van de grootste hedendaagse problemen, waarmee niet alleen Nederland worstelt, maar tevens heel Europa.
De door Rodaan Al Galidi geschreven roman is gebaseerd op zijn eigen ervaringen die hij door heeft gemaakt in zijn pogingen om te ontsnappen aan de naderende dienstplicht in zijn vaderland Irak. Ook het steeds manifester oorlogsgeweld heeft hier een rol in gespeeld.
De wijze waarop de lotgevallen van de hoofdpersoon Semmier Kariem zijn beschreven, in de ik-vorm, maken het onmogelijk om onderscheid te maken tussen datgene wat Rodaan Al Galidi heeft meegemaakt en datgene wat de fictionele Semmier Kariem heeft meegemaakt. Het boek moet dan ook beschouwd worden als een roman met vele autobiografische elementen.
Desalnietemin kun je bij het lezen van het boek een goede indruk krijgen van de ervaringen van een asielzoeker, niet alleen op zijn reizen, maar ook gedurende het verblijf in een Nederlands AZC.
Hoe dramatisch het leven van Semmier ook verloopt, er valt toch regelmatig te genieten van enkele mooie ontwikkelingen zoals het optreden als figurant in een Amerikaanse speelfilm die in Thailand wordt opgenomen. De wijze waarop Rodaan vele "avonturen" beschrijft getuigen van een prachtig gevoel voor relativering, voor humor en voor realiteitszin.
Natuurlijk geldt voor een asielzoeker niet de "waarheid", maar is de "waarheid" het verhaal dat hem zo snel mogelijk aan een verblijfsvergunning kan helpen. Het grote probleem voor de ambtenaren van de OC's , de AZC's en de IND is om dit onderscheid boven water te krijgen, een schier onmogelijke taak.
Voorts wordt het leven in een AZC, waar Semmier uiteindelijk 9 jaar verblijft, op een boeiende manier beschreven als een aparte maatschappij van 500 personen, waaronder zeer aardige mensen, gewone mensen, querulanten en criminelen. Binnen alle wisselwerkingen in deze samenleving staan er enkele Nederlandse organisaties die moeten proberen om e.e.a. in goede banen te leiden.
Elke ochtend moet er gemeld worden bij een ambtenarenloket, er kan af en toe gereisd worden naar een goed te keuren bestemming, maar soms moet ook de vreemdelingenpolitie optreden. Ook zijn er meerdere keukens in het AZC, er kan dagelijks gedoucht worden en de ruimten worden schoon gehouden.
Semmier beschrijft alle situaties op een zo objectief mogelijke wijze, terwijl hij alle reden heeft om ontevreden te zijn, met name vanwege de slechte nachtrust op zijn kamer met 4 personen, het alsmaar wachten, wachten, wachten. Zijn pogingen om in een ander land asiel aan te vragen mislukken, ondanks dat hij probeert om zijn identiteit te wissen.
Indrukwekkend zijn de beschrijvingen hoe het er aan toe gaat als men illegale identiteitskaarten, paspoorten en immigratieformulieren wil verkrijgen. Deze zijn (in 1998) allemaal te koop. Semmier heeft op zijn rondzwervingen ongeveer 10 verschillende nationaliteiten gehad.
Uiteindelijk krijgt Semmier na 9 jaar verblijf in het AZC, in 2007 een verblijfsvergunning vanwege een Generaal Pardon. Dit geldt alleen voor mensen die voor het jaar 2001 zijn aangemeld, dus voor asielzoekers die langer dan 6 jaar in een AZC hebben verbleven.
Op een realistische en humoristische manier wordt een beschrijving van de Nederlandse volksaard gegeven, zoals gezien door de ogen van iemand uit een zeer afwijkende cultuur.
Het taalgebruik in het boek is prachtig, niet te ingewikkeld en zonder veel omhaal. Uit het feit dat ik het boek van 470 bladzijden in 3 dagen heb gelezen blijkt wel mijn animo voor dit boek.
Ondanks dat ik á priori niet geïnteresseerd was in de problematiek van het in het boek beschreven onderwerp, heb ik mezelf toch overgehaald om er aan te beginnen en met groot succes.
De beschrijving van de problematiek rond asielzoekers (overigens nooit vluchteling genoemd), maar ook de moeite die Nederland moet doen om op onmogelijke wijze, maar desondanks zo rechtvaardig mogelijke wijze de wet-en regelgeving m.b.t. asiel uit te voeren, verdient veel waardering.
Zonder een politieke uitspraak te willen doen, komt het mij voor dat Semmier in dit boek een genuanceerder beeld weet te schetsen van de asielproblematiek dan sommige Nederlanders.
Het boek is in 2016 geschreven, dus ook alweer 9 jaar geleden.
Ik mag hopen dat heden ten dage wachttijden op een IND beslissing van 9 jaar niet meer voorkomen.
Het einde van het boek is ook prachtig, waarbij Semmier na zijn "vrijlating" een Russische buurvrouw uit het AZC toch achter de ramen aan de wallen in Amsterdam ziet zitten.