Pijnlijk actueel thema, maar schiet tekort op de uitwerking

Layla Amin wordt midden in de nacht samen met haar ouders meegenomen door gewapende mannen en afgevoerd naar een interneringskamp. Volgens de huidige president vormen alle moslims een gevaar voor het land. Maar Layla is niet alleen moslim, ze is ook Amerikaan. En nu zit ze samen met haar Amerikaanse lotgenoten vast en is het aan hen om in opstand te komen.    

Hiermee heeft Ingesloten, Samira Ahmeds eerste vertaling in het Nederlands, een pijnlijk actueel thema. Het verhaal vindt plaats in een ‘dystopisch’ Amerika, waarbij dystopisch tussen aanhalingstekens geplaatst moet worden omdat veel van de elementen van het verhaal vandaag de dag al (of nog) werkelijkheid zijn: islamofobie, racisme, xenofobie.       

Het gekozen thema is sterk omdat het aanzet tot nadenken. Een vergelijking met de Tweede Wereldoorlog wordt natuurlijk al snel gemaakt en je zou denken dat we genoeg geleerd hebben om nooit meer dezelfde fout te begaan: haat op basis van ras of geloof, interneringskampen et cetera. Ahmed brengt de nodige subtiele aanpassingen aan waardoor het hele verhaal een stuk geloofwaardiger wordt. Als ze een-op-een vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog zou maken, zou niemand het goedkeuren (dit geldt eigenlijk voor zowel de lezer als de personages). Maar in dit verhaal worden mensen ‘netjes’ in een trein met eigen zitplek naar het kamp gebracht, krijgen ze allemaal een eigen stacaravan en drie maaltijden per dag. Het klinkt bijna menselijk. En juist door deze ‘menselijke’ behandeling vergeet je soms even dat dit een kamp is, waar onschuldige mensen vastzitten omdat ze een geloof aanhangen.    

Helaas is het thema wel gelijk het meest geloofwaardige aan dit verhaal, want op veel andere vlakken blijft de uitwerking te oppervlakkig en lijkt het erg op zoek te zijn naar sensatie. De nadruk ligt bijvoorbeeld te vaak op Layla die bezig is met haar vriendje en daarmee zichzelf en haar familie in gevaar brengt, in plaats van dat ze een krachtige leider van een revolutie is (wat het boek wel probeert over te brengen).    

Daarnaast komen veel personages niet helemaal uit de verf. Met name Jake, een van de bewakers van het kamp, die al vrij snel alles voor Layla overheeft en haar constant helpt. We komen weinig van hem te weten en zijn beweegredenen worden niet duidelijk. Hij zet keer op keer zijn leven op het spel om Layla te helpen. Hier verwacht je als lezer een duidelijke verklaring voor, maar die blijft helaas uit.    

Ook de directeur van het kamp is een ontzettend slecht uitgewerkt personage, deze wordt heel karikaturaal geschetst. Hij wordt altijd boos en wanneer dat gebeurt, wordt hij eerst rood en daarna paars en slaat hij als het even kan hard met zijn vuist op tafel. Het is een hele agressieve, racistische schreeuwlelijk die veel beter en angstaanjagender uitgewerkt had kunnen worden. Wellicht was dit personage beter overgekomen als het juist tegenovergesteld was geportretteerd: vaak zijn kalme, manipulatieve mannen net zo angstaanjagend.    

Ook bij de uitwerking van de setting laat Ahmed wat steekjes vallen. Al op de eerste pagina volgt een opsomming van wat er allemaal is veranderd sinds de nieuwe president aan de macht is gekomen tweeënhalf jaar eerder. Er vinden boekverbrandingen plaats, mensen (waaronder Layla’s vader) verliezen hun baan omdat ze moslim zijn en er is een avondklok ingesteld. Al deze informatie komen we te weten omdat het in de eerste twee hoofdstukken verteld wordt. In het derde hoofdstuk wordt Layla meegenomen naar het interneringskamp, waarna de focus van het verhaal daarop komt te liggen. Het boek had een veel sterkere, voelbaardere setting kunnen creëren als er in het begin meer aandacht besteed was aan het uitwerken van deze veranderingen.    

Kortom, Ingesloten is door de gekozen setting en thema’s interessant, maar aan uitwerking hiervan schiet het verhaal tekort en weet de auteur de lezer niet helemaal te overtuigen.