Indringend portret van een revolutionai
Joseph, de zwarte Mozart
Parijs, 1799. In de turbulente tijd van de Franse Revolutie is Joseph Boulogne ernstig gewond teruggekeerd uit Saint Domingue, waar hij vocht tegen de kolonisten voor de afschaffing van de slavernij. Al stervende kijkt hij terug en vraagt zich af: heb ik genoeg gedaan?
Joseph, zoon van een blanke plantage-eigenaar en een vrijgekochte slavin, groeide op in Parijs en ontwikkelde zich tot een uitstekend violist, geroemd componist, gevierd schermer en hij was bovendien geliefd bij de vrouwen. Ondanks zijn succes hield hij het gevoel nooit echt bij de blanke elite te hebben gehoord. Met tweehonderdvijftig vrijwilligers besluit hij naar Saint Domingue te trekken om op te komen voor de rechten van de slaven. Het zal een strijd voor zijn eigen leven worden.
Blootgelegde machtsconstructies
Het is weliswaar een historische roman, maar de scherpe pen van Jan Jacobs Mulder legt machtsconstructies bloot die vandaag de dag nog steeds voorkomen. Joseph is bevoorrecht met een adellijke titel en een witte vader die oprecht van hem houdt, waardoor hij meer kansen geniet dan de meeste zwarten in die tijd. Als zwarte wordt hij niet vaak met respect bejegend, maar zijn titel en ongelooflijke talenten bieden hem een idee van wat het moet betekenen om als gelijke behandeld te worden. Via het verhaal van Joseph leren we over ongelijkheid in de huidige maatschappij, waar racisme op bewust dan wel onbewust niveau weer een opleving ondervindt.
Joseph ontwikkelt zich tot gevierd schermer en violist, beide sporten van de elite waar hij nooit echt toe zal behoren. Het zijn twee volledig verschillende werelden: de eerste een waarin etiquette op de achtergrond treedt, terwijl etiquette in de tweede juist een prominente rol heeft. Deze vereniging van twee verschillende elitaire uiteinden – agressiviteit en fijnzinnigheid – hebben controle als overeenkomst. Dat is mooi, want juist de controle over zijn leven wordt hem ontnomen. In het door de witten bepaalde speelveld mag hij zich bewegen. Daarom is het mooi dat hij zijn onderdrukkers via de kunst met zichzelf confronteert.
Joseph in verzet: vreugdevol en gewelddadig
Het is zowel treurig als hoopvol dat Joseph zich ontpopt tot een fenomeen. Als zestienjarige gaat hij naar een bordeel in Parijs waar hij wordt gezien als “een bijzondere verschijning (…) een fenomeen” in plaats van als een bedreiging, wat op straat regelmatig tot aanvaringen leidt. Dit besef legt het fundament voor zijn verdere ontwikkeling, waarin hij eerst in vreugdevol verzet gaat tegen de witte suprematie door gebruik van zijn talenten. “Ik heb mij in mijn leven blanker getoond dan de grootste albino van Parijs!” memoreert hij in zijn laatste momenten. De vraag is nu of de auteur niet doorhad dat Joseph hiermee de superioriteit van de witten bevestigt of dat Joseph zelf niet buiten dit kader kan denken.
De genialiteit van Joseph komt met de neiging alles te dramatiseren. Hij merkt op dat dramatische gebeurtenissen altijd voor verrassende wendingen zorgen. Misschien koesterde hij daarom aanvankelijk de hoop dat zijn theatrale performances in Parijs tot een verandering in het heersende gedachtegoed zouden leiden. Met name Voltaires opvatting dat “degene die zich een meester laat opleggen was geboren om er een te hebben” lijkt het geïnstitutionaliseerde racisme te rechtvaardigen. Met zijn missie om de witte plantagehouders met geweld tot hun knieën te dwingen doet Joseph echter precies wat hij zijn onderdrukkers verwijt. Maar hoe anders kun je strijden voor gelijkheid? Dit is een van de mooie aanknopingspunten om het over hedendaags racisme te hebben.
Duidelijke keuzes
Dit boek is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. De lezer die Joseph nog niet kende, weet door de proloog ook al hoe het eindigt. Dat dwingt je te kijken naar de diepgang binnen het verhaal. De krachtig beschreven opleving van de Franse Revolutie stelt de lezer in staat zich sympathiserend met Joseph voor te stellen welke impact racisme heeft op een leven. Jammer is wel dat Joseph, getergd door de naderende dood en geheugenverlies, geen betrouwbare verteller is. Met zijn voorkeur voor dramatiek lijkt dit een misser van de auteur, alsof alsnog wordt gezegd dat de intense onderdrukking misschien niet zo erg zou zijn.
Er zijn duidelijk keuzes gemaakt bij de uitwerking van dit verhaal. De tijdsgeest komt sterk over door de scherpzinnige geest van Joseph. Toch had er meer aandacht aan het omschrijven van klederdracht en architectuur. De lezer ervaart een enorme verantwoordelijkheid zelf de beeldvorming te creëren. Toch is het an sich al een pittig boek. Anders was het wellicht te veel geweest. De sfeer is namelijk te vinden in de prachtige schrijfstijl met ritmische zinnen die erom vragen voorgelezen te worden. Met Joseph, de zwarte Mozart toont Jan Jacobs Mulder zich een vernuftig denker en veelbelovend auteur.
(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl. Hiervoor heb ik een gratis recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij.)
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
