Intrigerend door de suggestie van confrontatie

Kant en het rode jurkje is een bijzonder tweeluik: het eerste deel leest als een filosofisch sprookje en het tweede is een bloemlezing van verlichtingsteksten. Wat wil de auteur zeggen? En werkt het?

Een jonge, gesluierde en ongeletterde moslima van Afrikaanse afkomst verhuist naar een Franse stad om te trouwen. Ze spreekt de taal niet en kent er nauwelijks iemand. Wanneer ze langs een kledingzaak loopt, voelt ze zich onverwacht sterk aangetrokken tot het mooie rode jurkje in de etalage. De jurk wekt in haar het verlangen om er anders uit te zien, haar boerka af te werpen en niet langer het bezit van haar man te zijn. Als ze ook nog in aanraking komt met het werk van filosoof Immanuel Kant, vindt ze de moed om de moeilijke weg naar de vrijheid te bewandelen.

Bij een verhaal met een plot zo summier en voorspelbaar als dit moet je binnen de kaders zoeken naar betekenis. De lezer weet al hoe het afloopt, dus wat wil de auteur overbrengen? De verrassing vind je dan ook in het tweede deel van dit dunne boekje. Dat bevat ‘de mooiste verlichtingsteksten over emancipatie, fanatisme en tolerantie.’ Buiten de kaders van het verhaal, maar binnen die van het boek vind je de aanvullende perspectieven om het verhaal te duiden.

Het zijn oude teksten die moeilijk leesbaar zijn. Toch zijn ze een aanwinst voor het boek. Hoewel niet elke tekst even relevant lijkt, brengen ze allemaal kennis over die de lezer helpt de context aan het verhaal toe te voegen. De schoonheid vind je dan ook niet per se in de tekst zelf, maar in wat je ervan maakt. Ze vullen de gaten in het verhaal in terwijl ze het boek ook in een tijdloze vorm in de maatschappij plaatsen.

Dat zie je ook in de schrijfstijl, die zich kenmerkt door censuur. Belangrijke, confronterende scènes worden niet beschreven. Het is als de zwarte overgang in een film, van de ene scène naar de andere, waarop je weet wat er gebeurt door de suggestie maar niet door het beeld. Je kunt daar een parallel trekken tussen de schrijfstijl en de verstikkende boerka, die ook als een vorm van censuur wordt neergezet. Het verhaal wordt intrigerend en aangrijpend door de suggestie van confrontatie.

(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl. Hiervoor heb ik een gratis recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij.)