Een zoetgeurend vat vol venijn
Na de zelfmoord van Plath in 1963 heeft Hughes zich nooit uitgelaten over hun zesjarig huwelijk, behalve in de kort voor zijn dood uitgegeven dichtbundel Birthday Letters (1998). Dat is de belangrijkste bron waaruit Palmen put om haar roman te componeren. Verder houdt ze zich voornamelijk aan de bekende feiten en laat haar vertellend personage zijn eigen invulling maken.
Exuberante stijl
Als Plath en Hughes elkaar ontmoeten is er sprake van een elektriserende samensmelting die direct overgaat in een heftige liefdesverhouding. ‘Ze is een dichter, ze is mooi en geestig, belezen en bronstig, talentvol en grimmig, ze is geniaal en gevaarlijk’, zegt Hughes over zijn wispelturige muze. Als onafscheidelijk paar hebben ze veel invloed op elkaars werk, waarbij de verschillen gaandeweg aan het licht komen: Hughes werkt gestaag aan een steeds bekender wordend oeuvre terwijl Plath worstelt met haar ‘eigen stem’ en wordt gehinderd door een telkens terugkerende onzekerheid.
Die scheve verhouding wordt door Connie Palmen uitvoerig beschreven door de ogen van Ted Hughes. Terugblikkend op zijn relatie met Plath, zijn ‘zoetgeurend vat vol venijn’, toont hij een mengeling van weemoed en spijt. Palmen brengt in een nogal exuberante stijl de gevoelens van Hughes onder woorden, waarbij op vele momenten de vraag rijst wie er aan het woord is: de schrijfster of de dichter?
Judasboek
Hughes is zijn hele leven achtervolgd door de beschuldiging de dood van zijn geliefde op zijn geweten te hebben. Haar poëtische nalatenschap, waarin hij een dubieuze rol speelt, gecombineerd met de tijdgeest in de vroege jaren zestig maakt hem tot hoofdschuldige. Het feit dat Hughes het huwelijk ondermijnde door vreemd te gaan met een gemeenschappelijke vriendin heeft ervoor gezorgd dat Plath door de feministische beweging onvoorwaardelijk op een voetstuk is geplaatst. En dat Hughes gezien wordt als de moordenaar van zijn vrouw.
De Babylonische industrie rondom mijn verheerlijkte vrouw veranderde mijn besloten, geheime wereld in een dorpsplein waarop ik in het midden, vastgebonden aan een schandpaal, naakt te kijk stond voor een pindaknabbelend, naar sensatie snakkend publiek.
Connie Palmen creëert in haar overvloedige karakterisering een duidelijke slachtofferrol voor Hughes, terwijl de dichter zelf in zijn openbaringen die indruk juist lijkt te willen voorkomen. Dat levert een dubbele laag op die Jij zegt het tot een interessante bekentenisroman maakt. In een interview noemt Palmen het een ‘judasboek’, waarin de vermeende verrader de mogelijkheid wordt geboden zijn eigen verhaal in te kleuren.
Requiem
Het spel met feit en fictie dat Connie Palmen zichzelf heeft veroorloofd, is geen vrijpleiting van Hughes maar vooral een open blik op het persoonlijke leven van de twee literatoren. De doorlopende strijd van Plath met haar werk, de haat-liefdeverhouding met haar moeder en met de onberekenbare buitenwereld zijn blijvende obstakels in het bij vlagen intens liefdevolle huwelijk. Ted Hughes wringt zich in vele bochten om het zijn vrouw zo aangenaam mogelijk te maken, maar is toch vooral de machteloze toeschouwer op de achtergrond.
Langzaam wordt het echtpaar in de richting van een onvermijdelijke climax gemanoeuvreerd. En dan begint het een beetje te knellen in Palmens universum. Ze laat Hughes vertellen over zijn plotselinge liefdesrelatie met dichteres Assia Wevill, die nota bene zes jaar later op dezelfde wijze als Plath zelfmoord zal plegen. Hughes is opvallend terughoudend over deze affaire, alsof hij daar niet teveel de nadruk op wil leggen, terwijl het zo’n belangrijke doorbraak is op weg naar het einde van Sylvia Plath.
In deze vorm is Jij zegt het een tweestemmig requiem geworden ter nagedachtenis van Plath. De in liefde zwelgende, nogal barokke stem van Connie Palmen neemt de ‘judas’ Ted Hughes aan de hand en geeft hem een fictief podium om zijn zegje te doen. Zelfs voor lezers zonder voorkennis van de dichters Plath en Hughes is deze roman een boeiend relaas over menselijke verhoudingen op het scherpst van de snede.
@8WEEKLY/André van Dijk
Reageer op deze recensie
Meer recensies van André van Dijk
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
