Er bestaat geen grotere misdaad dan die van het verraad
De Sloveense schrijver Drago Jančar (Maribor 1948) ondervond vanwege zijn kritische artikelen jarenlang grote tegenwerking in het voormalige Joegoslavië. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw raakte hij bekend in Europa, vooral Centraal-Europa, maar ook in Azië en Amerika worden boeken van hem gepubliceerd. Slechts twee van zijn romans werden naar het Nederlands vertaald, De galeislaaf en Noorderlicht, door Roel Schuyt. Hij is het die het ook nu weer door een heel mooie vertaling voor de Nederlandse lezer mogelijk maakt te genieten van de in 2010 verschenen roman To noč sem jo videl, in januari 2018 uitgekomen onder de titel Die nacht zag ik haar.
Met ‘haar’ wordt de aantrekkelijke Veronika bedoeld, getrouwd met de rijke industrieel Leo Zarnik en wonend op een mooi landgoed in Podgorska. Zij is de spil in deze roman. De mensen die haar van nabij hebben gekend worstelen met de vraag waarom zij in januari 1944 verdwenen is. In vijf hoofdstukken zoeken vijf mensen naar een antwoord op deze vraag, ieder vanuit zijn eigen perspectief en om eigen redenen. Soms is er overlap, wat het verhaal nog mooier maakt omdat je als lezer voorkennis hebt van een gebeuren waarop vanuit een ander gezichtspunt nieuw licht geworpen wordt.
De Servische cavalerie-officier Stevo geeft zich, in het krijgsgevangenkamp in Palmanova, over aan zijn herinneringen: zeven jaar eerder had hij een intense liefdesrelatie met de getrouwde Veronika. Josipina, Veronika’s hoogbejaarde moeder, woonde bij het echtpaar in. Sinds de nacht van de verdwijning van haar dochter, is zij verward. Verhuisd naar een armoedig flatje praat zij alleen nog tegen haar overleden man Peter en zit hele dagen voor het raam te wachten op de terugkomst van haar dochter.
Een Duitse officier, de legerarts Horst, raakt bevriend met het echtpaar nadat hij medische hulp had verleend aan de verloofde van de stalknecht Jeranek. Hij herinnert zich de gezellige avonden met muziek en etentjes op het landgoed en vooral de vriendelijkheid van Veronika. Hetzelfde geldt voor het trouwe dienstmeisje. Ook zij kent haar mevrouw als een vriendelijke dame en wil geen kwaad woord over haar horen. Zij levert het vierde verhaal en weet te vertellen dat vreemden het huis binnendrongen.
Het vijfde verhaal is van Jeranek, een eenvoudige boerenjongen die zich bij de partizanen heeft aangesloten. Zijn herinneringen aan de nacht waarin Veronika verdween komen in alle hevigheid naar boven ongeveer vijftig jaar later bij de begrafenis van Janko, een partizanenleider. Hij is de enige die meer weet van wat er die nacht gebeurde.
Door de slimme verteltechnische truc van de vijf personages met ieder hun eigen verhaal wordt de spanning langzaam opgebouwd om het hoogtepunt te bereiken in het laatste verhaal. De vijf hoofdstukken schetsen behalve de romance een beeld van het oorlogsgeweld van 1940-1945 in Europa en vooral in het voormalige Joegoslavië, van het leven in arme dorpen en op rijke landgoederen. Daarnaast maakt de schrijver duidelijk hoe moeilijk het is om iemand werkelijk te kennen en hoe gemakkelijk agressieve manipulatoren simpele zielen kunnen indoctrineren. Enig schuldbesef blijkt Jeranek toch wel te hebben, getuige de woorden die hij aldoor bij zichzelf herhaalt en waarmee hij zich probeert vrij te pleiten:
“Maar iedereen moest begrijpen dat we jong waren en door de onophoudelijke gevechten bijna gek werden, ze achtervolgden ons als beesten, zoals kameraad Janko ook al gezegd had, en wij moesten soms keihard terugslaan. Hij had gelijk.”
Zoals bovenstaand citaat laat zien is het proza van Jančar helder en ongekunsteld en raakt daardoor de lezer recht in het hart. Aan het eind van het boek vindt men van de vertaler enkele verklarende noten en een mooi nawoord waardoor het motto voor in het boek verduidelijkt wordt:
" ‘Onze gefantaseerde vertellingen, geschapen uit de werkelijkheid…’ - H.C. Andersen."
Deze spannende en aangrijpende roman zal de lezer heel lang bij blijven. We zien verlangend uit naar meer vertaald werk van deze auteur!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
