Macht corrumpeert!

Oudhistoricus Willemijn van Dijk (1984) is een getalenteerd schrijver. Van haar hand verschenen Via Roma, De geschiedenis van Rome in 50 straten en De opvolger (over keizer Tiberius), vertaald naar het Engels, Duits en Koreaans. In april 2019 zag haar debuutroman Het wit en het purper het licht, een historische roman die het verdient om naar veel meer talen vertaald te worden!

Een Grieks jongetje, Pallas genaamd, belandt als slaaf bij een tante van keizer Tiberius. Slim als hij is, past hij zich snel aan. Hij krijgt een uitstekende opleiding en maakt zich onmisbaar. Als vrijgelatene verwerft hij onder keizer Claudius een hoge positie. Dan verschijnt Agrippina ten tonele, die op slinkse wijze Pallas gebruikt om de vrouw van keizer Claudius te worden. Zij heeft slechts één doel: haar zoon Nero op de troon krijgen. Pallas is daarbij haar instrument, bij wie eerzucht en geweten steeds vaker met elkaar in conflict komen.

De schrijfster lijkt zelf deel uit te maken van de keizerlijke hofhouding, zó levensecht zijn haar personages. Zij geeft de karakters haarscherp en herkenbaar weer, of het nu gaat om sluwe intriganten, arrogante adel, hielen likkende vleiers, of de ambitieuze Pallas. Zij kent de geschiedenis op haar duimpje, evenals de geschriften van de klassieke auteurs, van serieuze geschiedschrijvers tot en met de ‘roddelpers’. 

De lezer die klassiek geschoold is of die de beroemde Britse televisieserie I, Claudius uit 1976 gezien heeft, kan zich verheugen over een hernieuwde kennismaking met spraakmakende figuren. In bovengenoemde televisieserie, gebaseerd op de boeken I, Claudius en Claudius the God van Robert Graves, ging de aandacht vooral uit naar de ‘hoofdrolspelers’ van het keizerlijke hof, de keizers. Slechts even zien we in die serie Pallas bekvechten met een andere vertrouweling van keizer Claudius, of Agrippina wel of niet diens vrouw zou moeten worden.

Wat dit boek van Van Dijk zo bijzonder maakt, is dat zij de geschiedenis van de Julisch-Claudische keizers in romanvorm herschrijft, vanuit het perspectief van iemand die sine ira et studio (vrij vertaald: zonder gevoelens van haat of voorliefde) naar het keizerlijke Rome kijkt. Doordat het hoofdpersonage een laag geboren niet-Romein is, kan de schrijfster, via zijn waarnemingen op subtiele wijze, zonder betweterig te worden, alle informatie geven die nodig is voor wie niet bekend is met de oudheid. De lezer krijgt daardoor het gevoel dat hij de wereld waarin de romanfiguren leven, ‘kent’, hij raakt er net zo vertrouwd mee als het personage Pallas.

De auteur presenteert de tot de verbeelding sprekende geschiedenis in stijlvol proza. Wanneer zij bijvoorbeeld een vergelijking maakt, past het beeld in de beschreven tijd: 

“Hij ziet de grote oren van de keizer, die als hij zo voorovergebogen zit wel wat weg hebben van de twee handvaten van een mengvat.” 

Alle hoofdstukken hebben een prettige lengte, beginnen met een tijdsaanduiding en vormen elk een afgerond geheel. Sommige worden gevolgd door autobiografische fragmenten (in cursief) van Agrippina, nadat zij door haar zoon verstoten is wanneer hij zich zeker waant van zijn positie als keizer. Behalve proloog, epiloog, en nawoord zijn er een overzicht van dramatis personae en een uitgebreide stamboom van het Julisch-Claudische Huis, tot welke twee laatste zelfs een lezer die vertrouwd is met het verhaal weleens zijn toevlucht zal nemen.

Deze intelligent geschreven roman biedt alles wat een lezer zich maar wensen kan: een interessante periode uit de Romeinse geschiedenis; het wel en vele wee van een dynastie die haar stamboom op goden terugvoert; mythen op plaatsen waar ze op natuurlijke wijze in het verhaal ingepast kunnen worden; het alledaagse leven van slaven, gewone lieden, de rijken en de elite. Politiek gekonkel, macht en machtsmisbruik, wellust, seks en overspel, smeuïge roddels, geweld, overal is aan gedacht. Willemijn van Dijk heeft het ex-slaaf Pallas mogelijk gemaakt een glansrol te spelen aan het keizerlijke hof, en maakt het de lezer mogelijk vierhonderd pagina’s lang zich te laten meeslepen door deze boeiende historische roman!