Een monument duurzamer dan brons
‘Een monument duurzamer dan brons’ heeft emeritus hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde Marita Mathijsen (1944) opgericht. De Romeinse dichter Horatius schreef deze versregel (in de ik-vorm, Oden 3.30) toen hij zijn loopbaan als dichter wilde beëindigen.
Men mag Een bezielde schavuit Jacob van Lennep wis en waarachtig beschouwen als een monument voor de man die aan Mathijsen zo’n vijftig jaar eerder tijdens haar studie door deskundigen voorgesteld werd als “de schurk die Multatuli gecensureerd had”. Precies honderdvijftig jaar na de dood van Van Lennep (1802-1868) heeft de auteur, zelf een deskundige, dit beeld bijgesteld. Zij toont aan dat Van Lennep juist een charmante, geestige, spotlustige en gedreven man was die zowel een belangrijk schrijver was, als iemand wiens bedoelingen goed waren.
Ook deze biografie zelf, met meesterhand geschreven, is het waard het predicaat ‘monumentaal’ te krijgen! Het is mooi uitgegeven, met een beminnelijke Jacob op het omslag, telt 527 pagina’s boeiende tekst en heeft fraaie illustraties. Voorts een epiloog waarin Mathijsen een heldere en persoonlijke uitleg geeft. Verantwoording, heel veel noten, een uitgebreide bibliografie, een lijst van belangrijke data, de onontbeerlijke stamboom, dankwoord en personenregister maken van dit boek bovendien een uitstekend standaardwerk dat iedere geïnteresseerde in literatuur graag zal lezen. De schrijfster besteedt uitgebreid aandacht niet alleen aan zijn talloze brieven, toneelstukken, lofredes, gedichten, historische romans en nog veel meer pennenvruchten, maar ook aan Jacob als publiek figuur. Hij leefde voor de wereld, voor de modernisering, voor behoud van archeologische sites, voor de armen, voor zijn vrienden, voor de letteren; daarnaast had hij ook nog tijd voor de liefde: “Papa [Jacob] was pas 32 toen hij al zes wettige kinderen en één onwettig geval de wereld in geholpen had.”
Op veel maatschappelijke terreinen was Van Lennep actief; om slechts één voorbeeld te noemen: hij zette zich volledig in voor de realisatie van een waterleiding voor Amsterdam, waardoor onbesmet drinkwater naar de stad gebracht kon worden ter voorkoming van cholera. Groot was zijn medeleven met mensen in nood, zijn vrienden maar ook weduwen en wezen, en hij was niet krenterig in zijn steun aan hen.
Jacob had veel vrienden. Zijn hechte vriendschap met Gerrit van de Linde (die later het pseudoniem De Schoolmeester voerde) en de broers Willem en Aart Veder dateert al vanaf hun studententijd en heeft geduurd tot aan hun dood. Het was met hen één grote, vrolijke bende; zij waren aan elkaar gewaagd, schreven bespottende toneelstukjes, gedichten, grafschriften, “hun brieven schetteren van levenslust en staan vol sinistere grappen en morsige grollen.”
Hoe anders de zedelijke moraal was in Jacobs tijd laat de correspondentie tussen Gerrit, inmiddels wonend in Londen, en Jacob zien, wanneer eerstgenoemde zijn vriend waarschuwt voor de Engelse hoeren en hem aanraadt te wachten tot hij weer in Nederland is: “Als somtijds de booze lusten van het vleesch je mogten kwellen/ Zou ik je maar raden om je weet wel wat ik meen tot in Holland uit te stellen”. Verder komen aan bod zijn functie van rijksadvocaat, zijn werk in de Tweede Kamer, het wel en wee van zijn familie en vrienden, de tijd waarin hij zelf leefde en die van zijn vader en opa, belangrijke gebeurtenissen op sociaal-economisch en politiek gebied in Nederland en Europa. En zo werd deze biografie ook een beetje een historische roman, én een literatuurgeschiedenis van de negentiende eeuw én een overzicht van bijna honderd jaar Nederlanden.
Geen loftuitingen kunnen deze biografie voldoende prijzen. Mathijsens deskundigheid op het gebied van de literatuur, van de geschiedenis van Nederland in de achttiende en negentiende eeuw, haar inzicht in de sociale en economische processen, haar gedegen kennis van de politiek, en bovenal haar vermogen om op een zeer toegankelijke en meeslepende manier te vertellen, hebben een meesterwerk opgeleverd. Jacob heeft de ereplaats op het podium gekregen die hij verdient. Maar…. met dit bezielde, allesomvattende ‘levens’-werk steekt Mathijsen hem naar de kroon: een gedeelde eerste plaats!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
