De verbeeldingskracht van woorden
Drie verhalen van de Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee (1940) zijn gebundeld in een boekje met de titel Nietverloren. Het boekje is klein van formaat, zodat de lezer dit kostbare kleinood altijd bij zich kan hebben. Daartoe nodigen deze mooie verhalen zeker uit.
Coetzee, bij het grote publiek vooral bekend door zijn roman In ongenade, won twee keer de belangrijke Man Booker Prize; in 2003 ontving hij de Nobelprijs voor de Literatuur voor zijn gehele oeuvre. Het verhaal Hij en zijn man, dat Coetzee uitsprak bij de uitreiking van de Nobelprijs, is als middelste verhaal in dit boekje opgenomen.
In deze drie prachtige verhalen trekt de schrijver de lezer met een opvallende openingszin het verhaal binnen en laat hem, eenmaal erin beland, niet meer los. Wat de verhalen met elkaar verbindt, is dat ze alle drie te maken hebben met ergens zijn waar je je al dan niet of niet meer thuis voelt. Een huis, een tweede huis of een bepaalde omgeving.
In Een huis in Spanje zet de opmerking van vrienden “‘We zijn op het huis verliefd geraakt’” de verteller aan het denken. Een dergelijke uitdrukking bezigen voor een huis stoort hem in hoge mate, want de relatie die een eigenaar tot zijn bezit kan hebben, “lijkt in niets op liefde, op een huwelijk.” Vervolgens beschrijft hij het oude huis dat hij in Catalonië gekocht heeft, hoe hij dat huis op duizenden kilometers afstand hem hoort roepen, hoe hij het ziet als een niet meer zo jonge weduwe. Hij verklaart dat hij in ruil voor een “menselijke relatie met steen en cement” bereid is “het huis te behandelen zoals je een vrouw behandelt (…). Aardig zijn. Trouw. Toegewijd. Dienstbaar.” Om ontroering te voelen bij deze woorden hoeft de lezer niet eens een sentimenteel type te zijn. In Nietverloren maakt de verteller samen met zijn vrouw en een bevriend echtpaar een reis door Zuid-Afrika. Wanneer de vriend, Bill, zich herinnert dat de verteller in zijn jeugd enige maanden op de boerderij van zijn grootouders heeft gelogeerd, wil hij de boerderij graag zien. “Maar hij [de verteller] wil de boerderij, en wat ervan geworden is, niet meer zien. Niet in dit leven.” Na het bezoek aan de zogenaamd authentieke boerderij voelt hij “de verbittering van een verslagen liefde.”
In Hij en zijn man, een gecompliceerd verhaal, leeft de verteller, van wie het lijkt dat hij Robinson Crusoe op vergevorderde leeftijd is, een teruggetrokken bestaan (nu vrijwillig) en leest verslagen geschreven door ‘zijn man’. Dit levert korte binnenverhalen op die allemaal op hetzelfde neerkomen: iemand geniet van welzijn en welvaart maar ziet dat omslaan in ellende en soms dood. De verteller, ooit een begenadigd schrijver van zijn eigen avonturen, voelt zich nu, oud geworden, vervreemden van zijn pen en vraagt zich af of zijn man het schrijven gemakkelijk afgaat. En wat zijn relatie is tot zijn man. Broers? Wapenbroeders? Tegenstanders? Hij komt tot de conclusie dat de enige gelijkenis die recht doet aan hun relatie is dat zij op twee verschillende schepen hardwerkende dekknechten zijn die wanneer de schepen elkaar passeren, niet de tijd hebben om naar elkaar te zwaaien. Wat een diepe treurnis en eenzaamheid spreken uit deze gelijkenis!
Woorden, zinnen en inhoud vormen een harmonieus geheel. De woorden zijn gekozen om hun zuivere betekenis, hangen tegen het poëtische aan en worden niet opgesmukt, zodat ze hun kracht behouden. De zinnen zijn van een compacte schoonheid, geen woord te veel. Nergens spreekt de schrijver over zijn gevoelens, maar tussen de regels door zijn weemoed om wat verloren is gegaan en eenzaamheid duidelijk voelbaar.
De vertaling van de verhalen was in deskundige handen: W. Hansen heeft Een huis in Spanje en Hij en zijn man vertaald, Gerbrand Bakker Nietverloren. Alhoewel de redactie een steekje heeft laten vallen, lijden de verhalen daar gelukkig niet onder. Zíj verdienen het om in het hart van de lezer gesloten te worden!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
