Schokland: ooit een trotse hoeve in een zee van klei
Saskia Goldschmidt (1954) maakte na een lange, succesvolle carrière als theatermaker, producent, docent, en trainer in communicatieve vaardigheden de overstap naar het schrijversvak. Haar eerste drie romans tonen behalve haar literaire talent - De hormoonfabriek (2012) werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2013 en naar andere talen vertaald - meteen al haar maatschappelijke betrokkenheid: in Verplicht gelukkig, portret van een familie (haar debuut in 2011) kweekt zij meer begrip voor hoe het is om tweede generatie oorlogsslachtoffer te zijn. In De hormoonfabriek wordt het meedogenloze kapitalisme aangeklaagd en in De voddenkoningin (2015) zien we de trend dat tweedehandskleding vintage wordt.
Schokland verscheen in oktober 2018 bij uitgeverij Cossee en kreeg een fraaie cover: een prachtige boerderij in een uitgestrekt, adembenemend landschap. Voor deze roman, de eerste waarin geschreven wordt over de gevolgen voor de bewoners van het aardbevingsgebied in Groningen, trok de schrijfster zich gedurende twee jaar terug in het Hogeland van Groningen. Zij ondervond aan den lijve hoe het is om te wonen en te werken in een gebied waarvan de bodem trilt en beeft; zij zag hoe de muren van huizen, boerderijen en stallen steeds grotere scheuren vertoonden, hoe delen van boerderijen onbewoonbaar verklaard werden; zij sprak met getraumatiseerde gedupeerden die maar bleven wachten op woorden van excuus en op schadevergoedingen, sommige jarenlang. Keiharde werkelijkheid die we als fictie in de roman terugvinden.
Opa Zwier vormt met dochter Trijn en kleindochter Femke een maatschap om de boerderij Schokland overeind te houden. Trijn en Zwier worden al hun hele leven achtervolgd door schuldgevoel. Trijn heeft geprobeerd te ontsnappen aan de nooit uitgesproken beschuldigingen van haar moeder door een vlucht naar de stad, maar na een korte gewelddadige relatie keerde zij met baby Femke terug; sindsdien ziet zij haar werk op de boerderij als een noodzakelijke boetedoening. Van haar broer Jort leerde Trijn hoe je dode vogels moet villen en opzetten en alleen in haar dodevogelmuseum vindt de stugge, verbitterde vrouw soelaas.
Goedaardige Zwier zakt met elke nieuwe scheur in de muren, met elke centimeter die de scheuren wijder worden, dieper weg in zijn ellende. Pas tegen het eind van het boek wordt duidelijk waarom hij zo hardnekkig spijkertjes schuurt en deze op een bord hamert: “Voor een keer heeft hij woorden willen geven aan de schuld die hij zijn hele leven met zich heeft meegezeuld. Met spijkertjes (…)” Lieve Femke probeert conflicten met haar moeder te vermijden. Maar nadat zij in contact is gekomen met de moderne bio-boerin Daniëlle, voor wie zij als een blok valt, komt zij voor zichzelf op.
Spanning en dreiging van buitenaf, vanwege bevingen en de onverschilligheid van diverse instanties, gaan in deze roman hand in hand met de spanningen binnenshuis. Goldschmidt ziet kans deze broeierige spanning tot het einde van het boek in stand te houden. Bij de beschrijving van de sterk visuele scènes zie je de ervaren theatermaakster aan het werk: “De roosters zijn met de koeien naar beneden gekletterd, de mestkelder in, en in de donkerbruine diepe, walmende, stinkende afgrond houden de koeien verdwaasd de kop boven de smurrie uit, met gestrekte halzen, hun lichamen bedolven onder glimmende stront.”
Een hartverscheurende scène, bijna niet met droge ogen te lezen! Andere opvallende elementen die bijdragen aan de sfeer in deze roman zijn de stugge conversatie tussen moeder en dochter, de verliefde appjes van Daniëlle, de schilderachtige beschrijvingen van akkers, weilanden, bloemen en vogels.
Op 5 december 2018 leest men op de website van Goldschmidt: “En ik ben er fier op, dat ik, geboren en getogen Amsterdammer, dankzij intensief onderzoek en een verblijf op het Hogeland, met mijn roman veel Groningers heb weten te raken. Dat is een mooi resultaat.” Dit kan nog mooier worden: ook niet-Groningers zullen na het lezen van het nog steeds actuele en goed geschreven Schokland zeggen dat zij, zo niet geraakt, dan toch op zijn minst niet meer onverschillig zijn tegenover het leed van de Groningers!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
