Tonio Tygo Tasha

Een boek lezen dat ontstaan is uit onbeschrijflijk groot verdriet zou iets voyeuristisch kunnen hebben, je wordt immers deelgenoot van iemands diepste gemoedsaandoeningen. Aan de andere kant is het een geruststellende gedachte dat wie schrijft over zijn meest intieme gevoelens en daarmee naar buiten komt, die gevoelens ook wil delen met de lezer. Mirjam Rotenstreich (1959) is daar heel duidelijk over: “Als mijn eigen opdrachtgever dacht ik vrij te zijn in wat en waarover ik schreef. Helaas ging ik, zoals bij alles, gebukt onder de onherroepelijke afwezigheid van Tonio in mijn leven. Mijn overleden zoon sloop, zonder dat ik dat kon tegenhouden, dan ook vaak mijn blogs binnen. Op den duur begon ik dat rechtstreekse schrijven over hem als te opdringerig en tegelijkertijd als te vrijblijvend te ervaren.”  

Schrijfster Mirjam Rotenstreich is getrouwd met A.F.Th. van der Heijden, die in 2011 de requiemroman Tonio – hun enige zoon overleed op 23 mei 2010 ten gevolge van een ongeluk – publiceerde. Daarmee wilde Adri, zo schreef Mirjam, hun zoon Tonio een stem geven over het graf heen. Nu heeft Tonio dankzij zijn moeder met TONIO’S BLIK. EEN FOTO-MEMOIR. Focus op zijn katten ook ‘een gezicht over het graf heen’ gekregen.  

Tonio’s Noorse boskatten en de eindeloze hoeveelheid foto’s die Tonio gemaakt had, leken Rotenstreich als vanzelf te leiden naar de vraag “wat zeiden die foto’s over Tonio zelf?” Om een antwoord te krijgen op die vraag wachtte haar de helse klus om door al Tonio’s fotobestanden te gaan. Zij zag heel veel schitterende, ontroerende en ook melige foto’s van de katten, maar het belangrijkste was dat zij ze zag via zijn ogen. Zo liet Tonio bij haar dit verhaal ontstaan en tevens de structuur ervan die zij eerder bij haar blogs miste.  

Alles aan dit fraai uitgegeven boek ademt liefde: het papier dat van mooie kwaliteit is, de foto’s die prachtig zijn en het grote talent van Tonio laten zien (wie nog geen kattenliefhebber was, wordt dat bij het zien van deze portretten onmiddellijk), Rotenstreichs begeleidende tekst in mooi verzorgd proza en de vormgeving met de juiste balans tussen foto’s en tekst. In vier delen, aan de hand van kattenfoto’s, ontwikkelt zich als het ware voor de ogen van de lezer een film van een vader, moeder en zoon die intens veel om elkaar geven en hun grote liefde voor katten gemeen hebben.  

Vóór Tonio waren er de cyperse poezen Baaffie en Cypri. Tonio zelf was helemaal weg van Noorse boskatten. Toen hij mocht kiezen wilde hij in elk geval óók een rode knuffelkater. En dus deden twee Noorse boskatten hun intrede: Tasha, de grijze poes en Tygo de rode kater. Na Tonio’s overlijden heeft de schrijfster de twaalf jaar oude Tygo, zeer verzwakt door een slopende ziekte, moeten laten inslapen:

“Ik moest hem laten inslapen. Wat het extra zwaar maakte: Tygo vormde niet alleen, net als Tasha, een directe verbinding voor mij met Tonio – Tygo was ook Tonio’s lieveling geweest, en omgekeerd gold hetzelfde. Tygo wist bovendien dat Tonio mijn lieveling geweest was. Niet voor niets had hij na Tonio’s dood een halfjaar lang ’s nachts op mijn kussen met zijn neusje tegen mijn gezicht aan geslapen: om te troosten en getroost te worden. Als Tygo stierf, stierf er ook iemand die het verdriet met me deelde.”  

Rotenstreich deelt in dit boek niet alleen haar intense verdriet, maar ook de mooie herinneringen aan haar zoon, en zijn mooiste foto’s. Het is het rijk geïllustreerde verhaal geworden van een grote liefde van een moeder voor haar zoon, en van hun gemeenschappelijke liefde voor katten.  

Als het tweede gedeelte van het gezegde ‘gedeelde vreugd, dubbele vreugd; gedeelde smart, halve smart’ ook opgaat, vindt Mirjam Rotenstreich wellicht enige troost in de wetenschap dat het vast en zeker door zeer velen gelezen zal worden.