Als herinneringen niet langer gedeeld worden...
Journaliste Clairy Polak (1956) is geen onbekende bij het grote publiek. Als politiek verslaggever presenteerde zij radioprogramma’s, werkte bij het Radio 1 Journaal en werd in 1998 uitgeroepen tot beste radiomaker van dat jaar. Later werkte zij ook voor de televisie en presenteerde ze onder andere NOVA, Nieuwsuur en Buitenhof, en sinds 2011 Het Filosofisch Kwintet. Van Polak wordt gezegd dat zij een kritische journaliste is; en dat wil zij ook zijn!
Voorbij, voorbij (mei 2019) is de debuutroman van Polak. Het is het verhaal van Clairy en Nico (in de roman Judith en Leo) en de indringer in hun huwelijk, alzheimer. Vlak voor de verschijningsdatum overleed Nico.
Het proza in deze roman is helder en duidelijk, zonder overdadig gebruik van stilistische middelen. Polak is een vrouw van het ‘woord’ en dat is aan alles te merken: haar stijl is verzorgd, haar taal- en woordgebruik kennen een hoog niveau. De afwezigheid van retorische ballast heeft het voordeel dat je als lezer niet wordt afgeleid van de inhoud: het verhaal van hoe een kwaadaardig monster, eerst ongemerkt, het leven binnensluipt van Judith en Leo, een gelukkig echtpaar. Vervolgens, wanneer het zich daar eenmaal genesteld heeft, zet het zijn verwoestende aanval in op het geheugen van Leo, op zijn leven, op de mooie herinneringen die niet langer meer gedeeld kunnen worden, op hun relatie (Judith wilde geen kinderen. “Hoe ironisch was het dus dat Judith (…) alsnog een soort oermoeder werd, omdat Leo in toenemende mate kind aan het worden was.”). Na zes jaar van steeds intensievere zorg voor haar man krijgt het monster ook Judith op de knieën: het is niet langer mogelijk Leo thuis te ‘bewaken’. Leo zal dan nog vier jaar lang in een verpleeghuis verblijven.
Geen grappige voorvallen treft men aan in deze roman, maar wel af en toe prachtige, aangrijpende beelden: wanneer Judith haar beschrijving van een onthutsende ervaring met betrekking tot de ziekte van haar man samenvat of afsluit, gebeurt dat met een formulering die zó tot de kern komt en in essentie goed gekozen is, dat het je diep raakt:
“Haar lief werd langzaam maar zeker vanbinnen uitgehold, opgevreten door een onzichtbare hersenmijt die gaten knaagde in zijn brein.”
Ook geen ellenlange klaagzangen, want er is genoeg variatie. Zo vraagt Judith haar man om verhalen te schrijven, wat resulteert in aardige ‘historische’ terugblikken (in cursief ter onderscheiding van de overige tekst) naar de jaren vijftig van de vorige eeuw; dat zijn namelijk de herinneringen die het langst bij Leo intact bleven. Het beleven van het steeds verder schrijdende proces van geheugenverlies, de daarmee gepaard gaande kleine en grotere ongelukjes in en om het huis worden afgewisseld met beschrijvingen van hoe Judith en de twaalf jaar oudere Leo elkaar hebben leren kennen, van hun liefdevolle en gelukkige jaren samen eindigend met een korte retraite van Judith in Zwitserland in de streek waaraan ze dierbare jeugdherinneringen heeft. Een paar dagen vrijaf van de zware belasting die ze voelt om iedere keer weer in het verzorgingshuis op bezoek te gaan bij haar geliefde levende ‘dode’.
Bij het lezen van dit schrijnende verhaal zal de lezer regelmatig het gevoel hebben geen fictie te lezen ondanks de vermelding ‘roman’; op bepaalde momenten is schrijfster Clairy Polak zelf nadrukkelijk aanwezig, allereerst omdat het verhaal van Judith en Leo het verhaal van Clairy en Nico is (in een interview is Polak daar ook duidelijk over), maar ook daar waar de kritische onderzoekster zich laat gelden bij bijvoorbeeld de problematiek in de gezondheidszorg of de organisatie van (vrijwillige) hulpverlening aan mantelzorgers. Het idee te hebben te gluren in het privéleven van een bekend iemand zou een gevoel van schaamte kunnen geven, maar laat dat de lezer er niet van weerhouden om deze goed geschreven roman met zijn aangrijpend en o zo droevig thema te lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
