Als herinneringen niet langer gedeeld worden...
Journaliste Clairy Polak (1956) is geen onbekende bij het grote publiek. Als politiek verslaggever presenteerde zij radioprogramma’s, werkte bij het Radio 1 Journaal en werd in 1998 uitgeroepen tot beste radiomaker van dat jaar. Later werkte zij ook voor de televisie en presenteerde ze onder andere NOVA, Nieuwsuur en Buitenhof, en sinds 2011 Het Filosofisch Kwintet. Van Polak wordt gezegd dat zij een kritische journaliste is; en dat wil zij ook zijn!
Voorbij, voorbij (mei 2019) is de debuutroman van Polak. Het is het verhaal van Clairy en Nico (in de roman Judith en Leo) en de indringer in hun huwelijk, alzheimer. Vlak voor de verschijningsdatum overleed Nico.
Het proza in deze roman is helder en duidelijk, zonder overdadig gebruik van stilistische middelen. Polak is een vrouw van het ‘woord’ en dat is aan alles te merken: haar stijl is verzorgd, haar taal- en woordgebruik kennen een hoog niveau. De afwezigheid van retorische ballast heeft het voordeel dat je als lezer niet wordt afgeleid van de inhoud: het verhaal van hoe een kwaadaardig monster, eerst ongemerkt, het leven binnensluipt van Judith en Leo, een gelukkig echtpaar. Vervolgens, wanneer het zich daar eenmaal genesteld heeft, zet het zijn verwoestende aanval in op het geheugen van Leo, op zijn leven, op de mooie herinneringen die niet langer meer gedeeld kunnen worden, op hun relatie (Judith wilde geen kinderen. “Hoe ironisch was het dus dat Judith (…) alsnog een soort oermoeder werd, omdat Leo in toenemende mate kind aan het worden was.”). Na zes jaar van steeds intensievere zorg voor haar man krijgt het monster ook Judith op de knieën: het is niet langer mogelijk Leo thuis te ‘bewaken’. Leo zal dan nog vier jaar lang in een verpleeghuis verblijven.
Geen grappige voorvallen treft men aan in deze roman, maar wel af en toe prachtige, aangrijpende beelden: wanneer Judith haar beschrijving van een onthutsende ervaring met betrekking tot de ziekte van haar man samenvat of afsluit, gebeurt dat met een formulering die zó tot de kern komt en in essentie goed gekozen is, dat het je diep raakt:
“Haar lief werd langzaam maar zeker vanbinnen uitgehold, opgevreten door een onzichtbare hersenmijt die gaten knaagde in zijn brein.”
Ook geen ellenlange klaagzangen, want er is genoeg variatie. Zo vraagt Judith haar man om verhalen te schrijven, wat resulteert in aardige ‘historische’ terugblikken (in cursief ter onderscheiding van de overige tekst) naar de jaren vijftig van de vorige eeuw; dat zijn namelijk de herinneringen die het langst bij Leo intact bleven. Het beleven van het steeds verder schrijdende proces van geheugenverlies, de daarmee gepaard gaande kleine en grotere ongelukjes in en om het huis worden afgewisseld met beschrijvingen van hoe Judith en de twaalf jaar oudere Leo elkaar hebben leren kennen, van hun liefdevolle en gelukkige jaren samen eindigend met een korte retraite van Judith in Zwitserland in de streek waaraan ze dierbare jeugdherinneringen heeft. Een paar dagen vrijaf van de zware belasting die ze voelt om iedere keer weer in het verzorgingshuis op bezoek te gaan bij haar geliefde levende ‘dode’.
Bij het lezen van dit schrijnende verhaal zal de lezer regelmatig het gevoel hebben geen fictie te lezen ondanks de vermelding ‘roman’; op bepaalde momenten is schrijfster Clairy Polak zelf nadrukkelijk aanwezig, allereerst omdat het verhaal van Judith en Leo het verhaal van Clairy en Nico is (in een interview is Polak daar ook duidelijk over), maar ook daar waar de kritische onderzoekster zich laat gelden bij bijvoorbeeld de problematiek in de gezondheidszorg of de organisatie van (vrijwillige) hulpverlening aan mantelzorgers. Het idee te hebben te gluren in het privéleven van een bekend iemand zou een gevoel van schaamte kunnen geven, maar laat dat de lezer er niet van weerhouden om deze goed geschreven roman met zijn aangrijpend en o zo droevig thema te lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
