'Je kan alleen groeien als iemand dromen over je koestert'

“Chirú kwam bij me zoals drijfhout op het strand belandt, glad en kronkelig, afval dat een lange tocht over zee heeft overleefd”, en een halve bladzijde verder: “ik herkende Chirú aan de geur van verrotte dingen die vanuit zijn binnenste kwam, want dat was ook mijn geur.”

De beroemde (toneel-)actrice Eleonora heeft slechts twee zinnen nodig om haar vierde leerling te karakteriseren én zichzelf. De eerste zin is tevens de openingszin van wat een beschrijving zal vormen van een periode van ongeveer vier jaar. Op het moment dat de achttienjarige Chirú zich aandient als leerling bij de 38-jarige Eleonora, heeft zij al drie leerlingen 'opgevoed'. In de kunstkringen waarin de actrice verkeert, is het niet ongebruikelijk een jong talentvol iemand als leerling aan te nemen en hem te onderwijzen in alle vormen van levenskunst. Wanneer Chirú op het toneel verschijnt, heeft Eleonora twee leerlingen tot hun groot succes 'gevormd'; hoe het haar derde leerling verging wordt in de loop van het verhaal middels terugblikken die op mooie wijze zijn ingebed in het buitenverhaal, duidelijk. Het is vanwege deze derde leerling dat Fabrizio Rossari, mentor en vriend van de actrice, haar met klem afraadt de violist Chirú als leerling aan te nemen. Het blijkt echter heel lastig voor haar om deze leergierige jongeman van zich af te houden.

Via prachtige terugblikken wordt haarscherp getoond welke lessen de ik-figuur Eleonora in het verleden geleerd heeft, waarbij de lessen met betrekking tot haar wrede, dominante vader wel de heftigste zijn.

Het boek is niet ingedeeld in hoofdstukken maar in 'lessen'. Behalve het boeiende relaas van een ongewone relatie tussen een leerling en een maestra heeft de Sardijnse Michela Murgia (1972) de lezer nog veel meer moois te bieden. De schrijfster van wie eerder haar debuutroman De accabadora verschillende prijzen kreeg en in Nederland werd uitgebracht onder de titel De laatste moeder, is behalve criticus ook theoloog. Dit verklaart wellicht waarom deze roman doorspekt is van beschouwingen, wijsheden en opmerkelijke, interessante gedachten. Of de lezer het ermee eens is of niet, maakt niet uit. Het geeft zeer zeker stof tot nadenken, zoals het volgende:

“In het jaar dat Chirú (…) als wees werd geboren in een ander gezin, waren mijn vader en moeder nog in leven en was ik zelf ook al twaalf jaar wees.”

Een ander voorbeeld:

“Ik heb een speciale argwaan ontwikkeld jegens mensen die pochen dat ze altijd zeggen wat ze denken. Ik koester een diepe angst voor het soort mensen dat terloopse schommelingen van alles wat er in hun hoofd opkomt aanziet voor een gedachte, en dat hun onvermogen om daar controle over uit te oefenen 'oprechtheid' noemt.”

De elegante woordkeuze en de prachtige volzinnen laten zien dat we te maken hebben met iemand die gewend is haar gedachten onder woorden te brengen op een zodanige manier dat ze effect sorteren. De bijzondere en originele vergelijkingen (“Vanaf de donkere houten schappen die tot aan het plafond reikten, keken de balen stof omlaag als uit het raam hangende buurvrouwen”) én de vele wijze gedachtegangen maken van een verhaal dat in eerste instantie slechts lijkt te gaan over moeizame relaties, een roman die een diepe indruk bij de lezer zal nalaten, die uitnodigt om bepaalde passages te herlezen en die voor wie dat nog niet gedaan heeft, de aanleiding zal vormen haar debuutroman te lezen.

Manon Smits, die niet genoeg geprezen kan worden voor haar uitstekende vertalingen van vele Italiaanse literaire werken, heeft ook hier weer bij de vertaling van Chirú laten zien dat zij de maestra van de vertaalkunst is!