Echte mannen roken op zijn tijd een goede sigaar

In 2014 verscheen Anna. Ode aan een kattenstaart, de sfeervolle debuutroman van Ru de Groen (1957), geen onbekende in de wereld van de letteren. Zijn uitgeverij Krikke Special Books is gespecialiseerd in mooi uitgegeven jubileumboeken en in 2015 verscheen van zijn hand 400 jaar karakter over de geschiedenis van Grolsch, de bierbrouwerij die in handen was van zijn familie. Het lijkt dan ook niet toevallig dat een familiebedrijf dat sigaren maakt, een grote rol speelt in zijn tweede roman Zonen van De Farao.

Het boek is zeer boeiend door de inhoud maar ook doordat heden en verleden elkaar afwisselen in deel 1. Het verhaal wordt chronologisch verteld door Jaap, de brave en plichtsgetrouwe helft van de tweeling, die in de schaduw staat van zijn broer Ewout, die altijd het voortouw neemt, nooit om een antwoord verlegen is, alle meisjes versiert én het eerstgeboorterecht heeft. Het heden begint in 1951, wanneer Jaap in dienst treedt bij het familiebedrijf. Hoe Jaap zich opstelt in het heden, welke, vooral rancuneuze, gevoelens hij koestert, dat alles wordt verklaard door voorvallen in het verleden. De karakters van Jaap en Ewout worden door de auteur op knappe wijze uitgewerkt: geleidelijk vallen de puzzelstukjes op hun plaats, zodat het tot het eind van deel 2, dat de periode 1958 -1978 verhaalt, spannend blijft of en hoe het tot een confrontatie zal komen tussen de twee broers.

Het taalgebruik is ongedwongen en in overeenstemming met de tijd waarin het verhaal speelt. Ewout tot Jaap: “Doe open, lul.” Wanneer Van Buuren Borluut, van adel, praat over een ambassadeur, zegt hij: “een verduveld goed vrindje.” De zinnen zijn zorgvuldig opgebouwd en er is een goede afwisseling tussen complexere en kortere zinnen.

Naarmate het boek vordert, wordt een steeds grotere dreiging voelbaar, wat grotendeels veroorzaakt wordt door Jaaps veranderde houding. Vanaf het moment dat hij niet langer werkeloos wil toezien hoe Ewout het ervan neemt, lui achterover hangt, maaltijden in dure restaurants declareert, stijgt de spanning. De twee broers groeien steeds verder uit elkaar, wat uiteindelijk leidt tot een climax in deel 2, waarin het geduld van Jaap is opgeraakt. Tijdens een jachtpartij – waarin de auteur op subtiele wijze vooruitwijst naar de afloop – op gemzen in Tirol mijmert Jaap, vastbesloten de aanval op zijn broer in te zetten:

"Mijn leven lang bleef ik van hem houden, (…) Stap na stap, oplettend waar ik mijn voeten plaatste op de gladde keien, probeerde ik me minutieus al zijn sinistere wreedheden van vroeger voor de geest te halen en ik kwam een heel eind. Waar waren liefde en bewondering overgegaan in haat? Misschien was het wel zo dat ik aanvankelijk kon leven met al zijn pesterijen omdat hij enkel mij daarmee kwelde en was ik hem pas echt gaan verachten op het moment dat de dynastie en de zaak in het geding waren gekomen. (…) Ik had vaak uitgezien naar vrede, naar verzoening, maar die had hij nooit aangeboden omdat hij mij, in zijn arrogantie, nooit als tegenstander had beschouwd."

Het probleem ligt duidelijk bij de starre Jaap die zijn broer allerlei eigenschappen toedicht, die hij zelf denkt te missen. Jaap verandert van een tamelijk sympathiek personage langzamerhand in een niet zo aardig mannetje, terwijl zijn broer Ewout niet zo onaardig blijkt te zijn als Jaap ons wil doen geloven.

Behalve dat dit boek een mooie roman is met aanspreekbare thema's als broederliefde, jaloezie, haat en liefde, laat het ook het wel en wee zien van een familiebedrijf, waar gewerkt wordt met personeel dat net als de eigenaars zeer verknocht is aan de zaak. Dat een dergelijk bedrijf niet alleen maar lusten heeft, maar ook lasten, blijkt in tijden van crisis. En dan is er ook nog de adel met alle verplichtingen en tradities. Van twee kanten ingesnoerd valt er voor nakomelingen nauwelijks iets te kiezen: zonen volgen automatisch hun vader op in het bedrijf en de eerstgeborene erft de adellijke titel. Of is het misschien toch mogelijk het lot wat bij te sturen? Lees dit prachtige boek en het zal duidelijk worden.