Fascinerend!

De Jaren is het beste boek dat ik in tijden gelezen heb en dat wist ik eigenlijk al na een pagina of 20, omdat ik overdonderd werd door de stijl, de originele insteek van dit boek en de scherpe observaties die Ernaux heel subtiel en verfijnd brengt. Meesterlijk schrijverschap!

In De Jaren beschrijft Ernaux de collectieve geschiedenis van de tweede helft van de twintigste eeuw in Frankrijk, aan de hand van haar eigen herinneringen. De vorm waarin ze dat doet is heel interessant: het is zowel persoonlijk als algemeen, zowel particulier als collectief. Meer nog dan de geschiedenis zelf onderzoekt ze de werking van het geheugen, hoe alles in beelden en in taal is uitgedrukt, hoe dat werkt tussen mensen en in een hoofd, wat je doet met taal en beelden en hoe dat per generatie verschilt en tegelijkertijd voor iedereen geldt.

Door alledaagse gebeurtenissen én grotere politieke ontwikkelingen in de geschiedenis te beschrijven, ontstaat er een web aan herinneringen. Er ligt veel nadruk op de ontwikkeling van het feminisme in de twintigste eeuw en op hoe het is om vrouw te zijn binnen de arbeidersklasse in die tijd. Het gaat daarnaast grotendeels over vooruitgang.

Met name het consumentisme dat op gang is gekomen en de vraag of dat de vooruitgang is die je moet willen krijgen veel nadruk. Ernaux laat zien hoe men beinvloed werd (en wordt) door reclames, hoe het normaal werd om steeds maar meer en nieuwere spullen te willen hebben. Die vooruitgang werd zo eigenlijk platgeslagen: vooruitgang werd het uitgangspunt en dus is het bijna geen vooruitgang meer te noemen... Terwijl er op andere vlakken juist heel grote, klare vooruitgang heeft plaatsgevonden, namelijk als het gaat om grote, emancipatorische ontwikkelingen waar linkse activisten hard voor hebben gestreden, zoals het legaliseren van abortus.

Die twee soorten vooruitgang staan op gespannen voet met elkaar, waardoor we soms lijken te vergeten van hoe ver sommige ontwikkelingen hebben moeten komen. Iets als de mogelijkheid tot een echtscheiding of het recht op abortus wordt nu vaak gezien als een gegeven, maar we vergeten vaak dat dat soort zaken overwinningen zijn geweest waar men eerst hard voor heeft moeten strijden.

Ik heb veel geleerd van dit boek en ik heb me verwonderd over de originele, perfect kloppende vorm die Ernaux gebruikt. Ik vind het altijd heel fijn als een schrijver erin slaagt woorden te geven aan iets waar bijna niemand woorden aan kan geven, iets als het geheugen of een tijdsgeest en hoe dat allemaal werkt is exact zoiets. Fantastisch boek!