Een nieuwe kijk op het leven tussen twee wereldoorlogen

Boeken over de Eerste Wereldoorlog zijn er in alle vormen en stijlen. Vanuit allerlei hoeken worden de zwarte pagina’s uit onze geschiedenis belicht. Toch kiezen Martin Schoups en Antoon Vrints voor een vernieuwende invalshoek: hoe hebben oud-strijders in Vlaanderen de politiek en het mensbeeld beïnvloed  tijdens het interbellum?

Nergens in Europa werden oud-strijders na de Eerste Wereldoorlog op dezelfde manier bejegend als in België. Het land was gedurende de hele oorlog belegerd geweest. Belgische soldaten zaten vast achter de IJzer, terwijl ze wisten dat ook hun familie het onder de bezetter zwaar te verduren had. Bovendien was er de taalkwestie: Vlaamse soldaten pikten het niet langer dat ze de Franse bevelen van hun oversten niet of nauwelijks begrepen. Ook het feit dat de ‘grote heren’ ver van de vuurlinie bleven, terwijl zij bijna oog in oog stonden met de vijand, zorgde voor de nodige spanningen. Al tijdens de loopgravenoorlog waren de soldaten er zich terdege van bewust dat ze door hun opofferingen en ontberingen met het nodige respect behandeld wensten te worden.

Dit idee namen ze mee na de bevrijding. Daar waar het vlak na de oorlog vooral ging om de manier waarop ze in het bevrijde land ontvangen wensten te worden, groeiden hun eisen en verzuchtingen uit tot sociaal-economische kwesties waarvoor verschillende oud-strijdersorganisaties op de bres sprongen.

Omdat er over dit onderwerp nog maar weinig materiaal voorhanden was, doken Schoups en Vrins voor hun onderzoek in de archieven van vier kranten: Het Laatste Nieuws, De Standaard, Le Peuple en La Libre Belgique. Ze verzamelden gebeurtenissen die in verschillende kranten vermeld werden en brachten die in verschillende thema’s onder. Die thema’s vormen uiteindelijk de verschillende hoofdstukken in het boek. Die manier van werken wordt in de inleiding uitvoerig besproken.

De keuze om dezelfde artikelen te gebruiken als basis voor verschillende deelonderwerpen, zorgt ervoor dat sommige voorvallen verschillende keer terug aan bod komen. Die herhaling, alsook de opsommingen die de vele feiten met zich meebrengen, zorgen ervoor dat het boek niet altijd even vlot leest. Vaak wordt het moeilijk om door het feitenbos de bomen nog te zien. Een kleine schifting in het aangeboden materiaal zou de leesbaarheid zeker ten goede gekomen zijn.

Martin Schoups en Antoon Vrints zijn beiden als historicus verbonden aan de Universiteit Gent. Ze hebben beiden al verschillende publicaties achter hun naam staan. Dat het hier om twee academici gaat, is duidelijk te merken aan de schrijfstijl. De overlevenden is geen boek voor Jan Modaal. De woordenschat is niet simpel en de vele Franse citaten worden nergens vertaald. Het vraagt dus enige kennis of zelfdiscipline om het boek te lezen. Het is niet iets wat je er eventjes snel tussendoor neemt.

Interessant is het feit dat de rol van de oud-strijders op verschillende vlakken uitgediept wordt. Het is een thema dat in de literatuur nog niet veel aan bod komt. Toch vraagt het van de lezer, mede door de vele eindnoten en de academische taal, een inspanning om het verhaal tot zich te nemen. Voor wie in deze politieke, sociale en economische geschiedenis van België tussen de twee wereldoorlogen geïnteresseerd is, vormt het zeker een meerwaarde.