Thompsons schrijfstijl is uit de kunst

Helsinki Noir  is raadselachtig genoeg de vertaalde titel van Helsinki White, het derde deel in de Kari Vaara-reeks van de in Finland woonachtige Amerikaan James Thompson. Thompson heeft zich met de delen 1 en 2, Engelen van sneeuw  en Tranen van Lucifer, al genoegzaam bewezen, toch is het altijd spannend om te zien of een auteur zijn niveau kan handhaven. Hoofdpersoon Kari Vaara heeft al het een en ander meegemaakt, in navolging van het eerste boek eindigde ook het tweede niet met een ‘'en ze leefden nog lang en gelukkig'’. Wat brengt deel 3?

Inspecteur Kari Vaara wordt gerekruteerd voor een ‘black ops-missie’, een geheime eenheid die rechtstreeks aan het hoofd van de nationale politie rapporteert. Vaara is pas geopereerd vanwege een hersentumor. Zijn herstel verloopt voorspoedig, maar als gevolg van de operatie kent hij geen emoties meer. Dat levert problemen op in de privésfeer en ook Vaara’'s werkhouding verandert: was hij voorheen een ‘mensenman’, nu is hij kil en berekenend. Deze eigenschappen komen hem in de eenheid weliswaar van pas, maar staan haaks op een knus familieleven.

Vaara moet de moordenaar van een immigrantenrechtadvocate op zien te sporen en zich bezighouden met een onopgeloste ontvoering. De geheime eenheid blijkt anders dan hij zich had voorgesteld: alles is geoorloofd om tot resultaat te komen, kwaad wordt met kwaad bestreden. Het loopt uit de hand en Vaara komt voor een schier onmogelijke keuze te staan: gerechtigheid of zijn gezin.

Ter afsluiting heeft James Thompson een nawoord geschreven: ‘Achtergrond van het verhaal’. Het is wellicht handig om eerst deze achtergrond en de drijfveren van de auteur te lezen voor je aan het toch wel afgrijselijke verhaal begint. Dit is niet zomaar een misdaadverhaal, het gaat over immigrantenproblematiek, maatschappelijke en politieke onrust, rassenhaat, de Ware Finnen. De auteur geeft een waarschuwing af, wil dat men zich realiseert waartoe haat en haatzaaierij kunnen leiden. Vlak nadat Helsinki Noir  voltooid was leerde de wereld Anders Breivik kennen … 22 juli 2011 staat in ieders geheugen gegrift. Het nawoord voegt daadwerkelijk iets toe, getuigt van de passie en overtuiging waarmee Thompson dit boek geschreven heeft.

Het is weer een en al triestigheid rond Vaara, op de geboorte van zijn dochter na is er weinig reden voor een vreugdedansje. Thompson weet een beklemmende sfeer te creëren en dicht op de huid van de hoofdpersonages te kruipen. Zijn schrijfstijl is uit de kunst, doelmatig, raak. Vaara is in Helsinki Noir  de kapstok voor wat hij kwijt wil, zijn onvrede over de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen niet alleen in Finland, maar ook elders in Europa.
De geheime eenheid in Helsinki Noir  doet denken aan de Franse televisieserie Braquo, waarin ook een speciale eenheid van de politie opereert en het kwaad geenszins schuwt. Dat Kari Vaara in zo’'n eenheid kan functioneren is ondenkbaar als je de eerste twee boeken gelezen hebt. Wat een hersenoperatie al niet kan veroorzaken ... … Vaara hoopt mettertijd weer de oude, zichzelf, te worden, maar garanties op volledig herstel ... ?