Origineel basisidee

Lexicon  is het vijfde boek van de Australische auteur Max Barry (1973) en het derde dat in het Nederlands verschenen is. Van zijn debuut Syrup  is in 2013 een verfilming op de markt gebracht, een scherpe en hilarische romantische komedie, die zich afspeelt in de reclamewereld (op dvd verkrijgbaar met Nederlandse ondertiteling). “Max Barry | he writes things”, zo geeft zijn website aan. Hij schrijft inderdaad dingen, slimme dingen, afgaand op de boekbeschrijvingen en recensies. Time Magazine beveelt Lexicon  als volgt aan: “Dichter bij de perfecte thriller kom je niet: slim, grappig en razendsnel …”. Op naar vijf sterren, zou je denken, maar die krijgt het van mij bij lange na niet.

Wil Parke wordt op een vliegveld overmeesterd door twee mannen en moet vragen beantwoorden, waarvan de eerste luidt: hou je van honden of katten? Hij zou de sleutel zijn tot een supergeheime operatie en hij zou ‘immuun’ zijn. Maar hij heeft geen idee waar dit over gaat.
Straatgoochelaar Emily Ruff wordt gerekruteerd door een school waar onderwezen wordt in overtuigingskracht. Motto: woorden zijn wapens. De uitblinkers verkrijgen de status van ‘dichter’ en worden als werknemers ingelijfd door een geheimzinnige organisatie. Zo ook Emily, die op zeker moment verliefd wordt, als uitvloeisel daarvan een fout maakt en haar leven niet meer zeker is.

Lexicon  bestaat uit twee verhaallijnen, die van Wil Parke en die van Emily Ruff, respectievelijk een actielijn en een linguïstische lijn (de woorden). Het boek begint met Wil, actie op een vliegveld, waarbij ik al na enkele pagina’s de kluts volledig kwijt ben. Herlezen brengt geen licht in de duisternis, doorlezen dan maar, zij het weinig enthousiast. Zodra Emily zich aandient ben ik weer bij de les: interessant hoe haar leven zich ontwikkelt en haar opleiding verloopt, maar ook doodeng. Ik zie het weer zitten met Lexicon, totdat het verhaal zo allemachtig vaag wordt dat ik er geen bal meer van snap – en ik ga niet doen alsof ik het wél begrijp.

Uiteraard raken beide verhaallijnen elkaar, zoals dat meestal het geval is. De weg naar dat punt is echter een moeizame, die veel fantasie vraagt van de lezer. De woordentheorieën zijn fenomenaal, overtuigingskracht als wapen zou best mogelijk kunnen zijn, maar door het hele boek heen blijft de hamvraag onderbelicht: waarom? Wat is het doel en het nut van de dichters, waar zijn ze mee bezig, behalve elkaar letterlijk en figuurlijk afmaken? Hier heeft Max Barry de slag gemist, vrees ik. Het basisidee is origineel, de opzet goed, maar de uitwerking is onvoldoende voor wat een perfecte thriller zou moeten zijn. De gemiddelde thrillerlezer blijft in raadselen achter (mits hij of zij dat toe durft te geven). Ik draai er niet omheen, Lexicon  gaat mij boven de pet.

Los van het verhaal heb ik genoten van de schrijfstijl van Max Barry. Slim, grappig en razendsnel, inderdaad. De karakters spreken niet echt tot de verbeelding, ook Emily niet. Het verhaal blijft zakelijk en koel, ietwat sciencefictionachtig. Lexicon  lijkt zich prima te lenen voor een verfilming, in de trant van de film ‘Inception’. Mocht dat ervan komen, ga ik die bekijken en wie weet ook begrijpen.