Met Beers balkon bewijst Jeroen Berkhout dat hij risico’s durft te nemen.

In een huwelijk zitten met iemand die jouw unieke, kunstzinnige blik op het leven en de diepgewortelde band met je vader niet begrijpt, is een recept voor ongeluk. Dit geldt zeker voor Rem Boelo, die al in zijn babytijd de koosnaam Beer kreeg. In Beers balkon (2023), de tweede roman van Jeroen Berkhout (1961), die in 2014 debuteerde met Canon & Fuga en die net als Beer óók copywriter is, kunnen we volgen hoe Beer zijn vrijheid terugverovert.

Het boek begint met een terugblik op de scheiding tussen Beer en Mirjam. Dit zou je een logische stap naar bevrijding kunnen noemen. Maar dan raakt Beer verstrikt in een complexe relatie met Violetta, een eigenzinnige vrouw die getrouwd is. Violetta belooft Beer dat zij snel van haar Geurt zal scheiden, maar die belofte is moeilijk na te komen. Violetta is namelijk financieel en professioneel afhankelijk van haar man en heeft haar eigen normen en waarden als het om de liefde gaat. Hoe moet het nu verder?

‘Hebben we echt wel ooit gekeken? Wie slecht kijkt, ziet gebrekkig, neemt beperkt waar, observeert gemankeerd. Beeldvorming is allesbepalend, en zolang je onnauwkeurig kijkt, komt het beeld, jouw voorstelling van wat je meent te zien, niet overeen met de grotere werkelijkheid, de waarheid. Zolang jouw perspectief niet deugt, ben je ziende blind en zit je er gewoon naast met je mening, gedachten en ideeën. Het is net als lezen: we denken vaak dat we weten wat er staat, maar begrijpen we dan ook wat er gezegd wordt?’

Berkhout trekt de lezer direct het verhaal in met een vloed aan details over Beers leven. Je leert zijn achtergrond, relaties en drijfveren kennen voordat het eigenlijke plot op gang komt. Hoewel het soms overweldigend kan zijn wanneer een schrijver te veel informatie in één keer presenteert, slaagt Berkhout erin om deze grens niet te overschrijden. Zijn aanpak wekt nieuwsgierigheid, bijvoorbeeld wanneer we ontdekken waarom Beer een cursus volgt om van zijn woedeaanvallen af te komen. De lezer voelt zich als een ingewijde die alle ins en outs te horen krijgt. Berkhouts schrijfstijl draagt hieraan bij; die is toegankelijk en tegelijkertijd doordacht. Hij boeit de lezer met zijn beschrijvingen van Beers innerlijke strijd.

Een ander bijzonder element is de romantitel. Beers balkon fungeert als een symbolische plek, waar niet alleen zijn worstelingen beginnen met alles wat er in zijn leven gaande is, maar waar ook al het ongeluk lijkt te eindigen. Een zorgvuldig gekozen locatie kan de toon bepalen, emoties oproepen en dus veel betekenis hebben. In Berkhouts ingenieuze aanpak fungeert het balkon als een ruimte voor zowel reflectie als confrontatie. Terwijl de buitenwereld zich elders afspeelt, worden persoonlijke drama’s en verborgen verlangens op het balkon onthuld.

Op een subtiele manier verwerkt Berkhout veel hints in zijn verhaal. Het is een delicate balans; te opvallende hints kunnen de verrassing wegnemen, maar te subtiele worden weer gemakkelijk over het hoofd gezien. Wanneer Violetta een mes van berkenhout aan Beer cadeau geeft, verwijst de auteur naar een belangrijk moment in het verhaal: ‘Er is een oud volksgeloof dat iemand een mes geven ongeluk kan brengen, waarvoor de gever dan verantwoordelijk is. Maar als je mij dit muntje teruggeeft, koop je als het ware het ongeluk af.’ De oplettende lezer wordt later duidelijk dat deze scène cruciaal was voor Beers ontwikkeling op liefdesgebied. En heeft het, met het oog op de achternaam van de schrijver, misschien ook nog iets te betekenen dat het mes van berkenhout is? Wie weet...

Met Beers balkon heeft Jeroen Berkhout verschillende risico’s genomen die positief zijn uitgevallen. De geleidelijke opbouw van spanning, de nauwkeurige locatiebepaling en de strategisch geplaatste hints dragen bij aan het succes van deze roman. Wij kijken uit naar zijn volgende literaire project, en hopen daar niet opnieuw 9 jaar op te hoeven wachten!