Een relaas van een gekwetst ego

Arjan Visser (1961), de journalist die bekendstaat om zijn meedogenloze interviews en vasthoudendheid, dwingt al sinds 1998 prominente figuren in zijn reeks De Tien Geboden voor Trouw om hun diepste overtuigingen en morele standpunten onder het vergrootglas te leggen. Het stramien van de Tien Geboden vormt daarbij het onwrikbare kader. Zijn gesprekken, die een mengeling van bewondering en ongemak oproepen, zijn gebundeld in verschillende boeken en zelfs bewerkt tot een televisieserie, Eer en Geweten, die in 1999 en 2000 werd uitgezonden door de VPRO.

In De allemansvriend (2025) lijkt Visser zichzelf te portretteren als de hoofdfiguur. De roman draait om een journalist wiens carrière verwelkt—zijn interviews voor De Tien Geboden vullen al jaren de krantenpagina’s, maar zijn eigen roman wil maar niet opschieten. Terwijl zijn opdrachten opdrogen en de erkenning uitblijft, groeit zijn onvrede. Ook thuis laait de spanning op; zijn vrouw verliest haar geduld met zijn vergeefse ambities en eindeloze zelfbeklag. Dan verschijnt een vermeende vastgoedmagnaat uit de dood met een voorstel dat zijn leven kan veranderen: een exclusief verhaal dat hem roem en rijkdom belooft. Er is slechts één voorwaarde—hij moet de waarheid geweld aandoen.

"Al dat gedoe, voor een goede naam, of je deugt of niet, een positie bekleden—links, rechts, in het midden, wat maakt het uit, zolang je maar gezien wordt, want dát is toch het allerbelangrijkste. Belangrijker dan het onrecht in de wereld, natuurrampen, bomaanslagen—dat jij er bent. En dat je meetelt. Met je meninkjes en je bedenksels op social media. Met je steun voor de boeren, je Palestijnse vlag uit het raam! Held! Ook zo’n waardeloos woord. Ooit sprong een held in ijskoud water om een bejaarde uit een zinkende wagen te trekken, nu komt-ie alleen nog in actie als er genoeg publiek is. Wees dan gewoon eerlijk en zeg dat iedereen wat jou betreft in de stront mag zakken."

De roman ontvouwt zich rond twee verhaallijnen die elkaar aanvullen, maar onmiddellijk het gevoel oproepen dat de ene belangrijker is dan de andere. Het avontuur van de vastgoedmagnaat creëert spanning, maar het is vanaf het begin al duidelijk dat dit verhaal niet goed kan aflopen—en inderdaad, het falen is onvermijdelijk. De andere verhaallijn richt zich echter op de kern: het innerlijke leven van de journalist zelf. Geplaagd door een groeiend gevoel van onzichtbaarheid in zijn werk, voelt hij de druk van de jaren. Zijn opdrachten worden schaarser, zijn zelfmedelijden steeds dieper. Denk je dat het simpel is om beroemdheden te interviewen? Vergeet het maar. Het krantje dat je zaterdagochtend doorbladert, komt niet zonder slag of stoot tot stand. Voor de hoofdpersoon is het een constante worsteling van scherpe kritiek, falende verwachtingen en onafgebroken frustraties.

Hier begint echter het fundamentele struikelblok van de roman. Er wordt voortdurend geklaagd, maar de bedoeling hiervan blijft vaag. Is Visser de vluchtigheid van roem aan het ontmaskeren met een ironisch tintje? Wil hij ons tonen dat roem in wezen leeg is? Is hij bezig de scheidslijn tussen waarheid en leugen op te rekken? Of draait het in wezen om de schrijver zelf, die ondanks zijn literaire ambities nooit echt doorbreekt? Deze vragen blijven onbeantwoord en de roman voelt op sommige momenten oppervlakkig, zelfs wat flauw. Visser speelt een spel, maar blijft zelf gevangen in zijn eigen onvrede en zelfreflectie, zonder echt te zeggen wat hij zo nauwkeurig observeert. Het resultaat is een roman die, ondanks de boeiende thematiek, niet volledig in staat is om te raken.

De allemansvriend biedt een inkijk in de frustraties van een journalist, maar slaagt er niet in deze thematiek uit te buiten. Visser speelt met de vluchtigheid van roem en de worstelingen van zijn protagonist, maar de roman blijft steken in zelfreflectie en klaagzang zonder werkelijk te raken. Het resultaat is een verhaal dat niet verder komt dan een vage schets van verlangen naar erkenning, met een gekwetst ego als centraal thema.