Meer dan 6,1 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

De melodie van het onvervulde verlangen.

Anna Husson 13 januari 2025 Hebban Team
Marlene van Steensels debuutroman De Erfschat schetst een indringend portret van een jeugd gekenmerkt door verlies, trauma en institutioneel falen. Het verhaal volgt Lotte, een meisje dat in de jaren '70 na de dood van haar moeder en het onvermogen van haar vader – een veteraan uit Nederlands-Indië – om zijn gezin te ondersteunen, vrijwillig naar een Jeugddorp gaat. Geplaatst in een streng gereformeerd gezin, komt Lotte in conflict met de autoritaire psycholoog Van Veen, wiens harde methoden het dorp in zijn greep houden. De beklemming van Lottes ervaringen wordt pijnlijk voelbaar, zowel in haar jeugd als in haar volwassen leven, waarin de sporen van het verleden nog altijd doorwerken.

Het verhaal begint met een reünie in het Jeugddorp ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan, een gebeurtenis die bij Lotte herinneringen oproept aan haar tijd daar en de trauma’s die haar gevormd hebben. Van daaruit verschuift het verhaal naar 1975, de periode waarin Lotte in het Jeugddorp terechtkwam, en later naar haar volwassen leven, waar de nasleep van haar ervaringen nog steeds invloed heeft op haar dagelijks bestaan.
Van Steensel, die zelf deels in een gezinshuis is opgegroeid, verweeft subtiele autobiografische elementen in De Erfschat. Een centraal thema in het boek is de relatie met een vader die in Nederlands-Indië diende, wat de levens van zowel de vader als het kind doordrenkt met onverwerkte oorlogstrauma’s.

Tegelijkertijd biedt de roman een scherpe blik op de jeugdzorg en, impliciet, op bredere institutionele misstanden. De structurele tekortkomingen in de bescherming van kwetsbare kinderen roepen verontwaardiging op. De onthulling van hoe macht en afhankelijkheidsrelaties vaak tot corruptie leiden – zowel op persoonlijk als institutioneel niveau – confronteert je met een schrijnende realiteit. Het falen van de jeugdzorg is geen issue uit het verleden, maar een probleem dat nog steeds bestaat. In dit licht wordt het verlies van een ouder vaak overschaduwd door de grotere problematiek. Lotte’s verdriet wordt door de volwassenen in haar leven vaak genegeerd, waardoor de emotionele behoeften van het kind structureel over het hoofd worden gezien, wat de beklemming van het verhaal versterkt.

‘Het gesprek met Esmee resoneert nog als het diepe geluid van een contrabas dat ineens zwaar op haar gemoed duwt. De melancholische klanken vertellen het verhaal van de zoektocht naar onvindbare vaders, naar ouders die te vroeg zijn gegaan en niet beschikbaar zijn. Het verhaal van het kind in je dat, tegen beter weten in, op zoek blijft. Het kind dat bij de halte is blijven staan waar het achtergelaten is in de hoop dat ze toch nog door haar ouders wordt opgehaald. Het verhaal in mineur: de melodie van het onvervulde verlangen.’

Toch kent de roman enkele tekortkomingen. Het gebruik van korte zinnen, hoewel effectief in bepaalde spannende scènes zoals de confrontatie met Van Veen, zorgt in andere delen van het verhaal voor een minder gevarieerde leeservaring. Deze zinnen dragen bij aan de urgentie en spanning in de climaxen, maar buiten zulke momenten kunnen ze de emotionele diepgang en sfeer verzwakken, waardoor de impact van het verhaal minder sterk overkomt.

Daarnaast wordt het perspectief soms onduidelijk gehanteerd. Abrupte verschuivingen van perspectief zonder duidelijke overgang kunnen de lezer uit het verhaal halen en het moeilijk maken zich volledig te verhouden tot de personages. Dit lijkt een gevolg van de nadruk op het overbrengen van emotie en thematiek, wat ten koste gaat van de consistentie en zorgvuldigheid van de vertelstructuur. Ook de dialoog in de roman zou op sommige momenten natuurlijker kunnen aanvoelen; de overgangen tussen sprekers zijn niet altijd even vloeiend, en de toon is vaak monotoon, waardoor sommige gesprekken geforceerd kunnen overkomen.

Desondanks blijft De Erfschat een aangrijpend werk dat, door zijn krachtige thematiek en indringende karakterontwikkeling, de lezer niet loslaat. Het biedt een pijnlijke maar eerlijke blik op de gevolgen van trauma en de institutionele misstanden die te vaak over het hoofd worden gezien. Het is een roman die niet alleen de persoonlijke strijd van het individu vertelt, maar ook de bredere maatschappelijke kwesties belicht die nog steeds doorwerken in de hedendaagse jeugdzorg.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Anna Husson