Een bijzondere verzameling dagboekverhalen
Neem Eva, één van de dagboekschrijfsters. Zij pleegt overvallen, verblijft voor korte periodes in gevangenissen of psychiatrische instellingen en maakt vele buitengewone wendingen in haar leven mee. Haar bizarre relaas is één van de negen stemmen in Van Casterens boek. Op het eerste gezicht hebben de dagboekschrijvers weinig met elkaar gemeen, maar toch zijn er overeenkomsten die Van Casteren duidelijk heeft benadrukt; ze zijn allen zeer eenzaam, en leiden een chaotisch bestaan waarin zij maar weinig aandacht van hun medemensen ontvangen.
Ook worden de schrijvers verbonden door snelle maatschappelijke veranderingen waar ze in hun dagboeken melding van maken. Bij sommigen wordt een historische gebeurtenis slechts kort aangestipt, terwijl bij anderen een maatschappelijke verandering daadwerkelijk grote invloed op hun leven heeft gehad. Je leest hoe het oude Nederland in rap tempo veranderde, technologische vernieuwingen zorgden voor nieuwe problemen, het geloof kreeg minder betekenis en men moest op zoek naar een manier om het leven zinvol te maken.
‘Het leven is in werkelijkheid vaak heel anders verlopen dan je op grond van de algemeen bekende historische ontwikkelingen zou verwachten. Mensen houden zich het grootste deel van hun bestaan bezig met volstrekt andere, doorgaans onbekende zaken. Dat verborgene vormt het ware leven, de eigenlijke geschiedenis van de mensheid.’
Met regelmaat worden passages uit de dagboeken afgewisseld met kleine hoofdstukken waarin Van Casteren verslag doet van zijn eigen ervaringen in de vijf jaar dat hij de dagboeken bestudeerde. Deze hoofdstukken zijn boeiend, zeer persoonlijk en hebben ook weer het karakter van een dagboek: ‘Het gaat me om de mensen die zonder dagboek niet konden bestaan. Hun nietsontziende eerlijkheid is overweldigend. Voor mij hebben ze geen geheimen. Ze sleuren me hun levens in, samen zijn we alleen. De dagen van de week vervagen, het heden verdampt.’
Deze hoofdstukken zijn bondig gehouden. Een uitgebreide behandeling zou de aandacht te zeer van de dagboekschrijvers hebben afgeleid. Desalniettemin bieden zij een wenselijke afwisseling en ‘pauze’ van de soms zware materie die de hoofdstukken van de dagboekschrijvers vormen. Van Casteren beschrijft op een precieze, gevoelige en gedetailleerde wijze hoe het is om zich voor zo’n lange periode aan een project te binden. In het middendeel hadden deze onderbrekingen nog wel vaker mogen voorkomen.
De verhalen van de dagboekschrijvers zijn op een menselijke en toegankelijke manier opgetekend. Naast de zwaardere onderwerpen vind je hier en daar ook lichtere, humoristische passages die je een glimlachen bezorgen. Toch krijgt het boek rond het middenstuk een wat opsommend karakter, bijna in de trant van ‘toen gebeurde dit en toen dat’. Het is logisch dat Van Casteren keuzes heeft moeten maken met wat hij wel en niet bespreekt, maar sommige overgangen hadden beter gekund, teneinde het verteltempo en -plezier te behouden en het opsommende karakter te vermijden. Daarnaast roept het de vraag op waarom Van Casteren ervoor heeft gekozen te parafraseren, en niets uit de dagboeken te citeren. Dit had zijn boek net wat meer authenticiteit kunnen geven. Heeft hij bepaalde feiten lichtjes geromantiseerd of juist achterwege gelaten om de dagboekschrijvers als een soort ‘helden’ neer te zetten? De slothoofdstukken maken veel goed en ronden het boek mooi en passend af. Enkele nog levende dagboekschrijvers of hun nabestaanden komen aan het woord om te vertellen over het verdere verloop van hun leven.
Anonieme levens - en dat zijn de meeste -, krijgen in De mensheid zal nog van mij horen een stem. Dat hebben ze te danken aan Joris van Casteren, die de moeite heeft genomen al deze dagboeken te raadplegen, maar ook aan de taal. Want doordat de auteurs hun ongeziene levens boekstaafden, de bewijzen van hun eenzaamheid, hebben ze ten slotte toch anderen kunnen bereiken. Daarmee krijgt de boektitel, die in eerste instantie nog enigszins ironisch aandoet, een ontroerende lading.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anna Husson
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
