De goede bedoelingen van de schrijver.

De opdracht van de Moor (2025) is de nieuwe roman van Abdelkader Benali (1975) en gaat over Omar Lorenzo, een onzekere schrijver met zowel Italiaanse als Marokkaanse wortels. Vastberaden om zich te bewijzen, besluit Omar een uitdagende opdracht aan te nemen die hem via een kennis heeft bereikt. Een ingenieursbedrijf uit Nijmegen vraagt hem om Venetië vast te leggen door het verzamelen van verhalen van migranten, vluchtelingen en reizigers. Dit is nodig om de verhuizing van de door overstromingen bedreigde stad naar de veilige woestijn in het Midden-Oosten te realiseren. Tijdens zijn reis ontmoet Omar uiteenlopende mensen, waaronder een mysterieuze Moor, en wordt hij via verhalen geconfronteerd met complexe vraagstukken rond migratie, identiteit en klimaat.

Kort voor het verschijnen van deze roman onthulde Benali ontdekt te hebben dat hij ADHD heeft. Daardoor werd hij zich bewuster van de worstelingen tijdens het schrijfproces: angsten over het niet op tijd afmaken van zijn werk, uitstelgedrag, verveling en moeite om verhaallijnen af te ronden. Toch erkent hij ook positieve kanten van zijn ADHD. Die stelt hem in staat een rijke verbeeldingskracht te ontwikkelen en geeft hem de energie om door te blijven werken, zelfs wanneer het proces moeizaam verloopt.

De ongeremde energie die vaak met ADHD gepaard gaat, is zichtbaar in Benali’s schrijfstijl. Die is levendig, snel, met vlotte zinnen en onverwachte wendingen die de onrust en grilligheid van Omars gedachten weergeven. De dynamische schrijfstijl weerspiegelt de urgentie en complexiteit van grote thema’s als klimaatcrisis en vluchtelingenproblematiek. Bij Omar roepen deze thema’s roepen bezorgdheid op, en door ze te verbinden met diens eigen ervaringen, maakt Benali ze niet alleen begrijpelijk, maar ook betekenisvol.

'Om de tijd te doden, niet te veel te denken aan mijn jeugd, aan mijn ouder worden, verzon ik verhalen bij de mensen die me maar bleven negeren. Ik bekleedde ze met een heden, verleden en toekomst. Hun gebaren vertaalde ik naar liefdesbrieven, hun mondhoeken krulde ik om tot gezang, hun snelheid probeerde ik met behulp van mijn verbeelding te vertragen. De tijd ging sneller als ik zo aan het fantaseren was, en de constante honger verdween naar de achtergrond.'

Hoewel Benali een roman met maatschappelijk belang heeft geschreven, komen de goede bedoelingen in de uitwerking niet altijd volledig tot hun recht. De problemen liggen vooral in de structuur van het verhaal, waar de voortdurende afwisseling tussen verschillende verhaallijnen een fragmentarisch effect creëert. Deze aanpak komt de samenhang van het verhaal niet ten goede, doordat sommige verhaallijnen onafgewerkt blijven of abrupt opduiken.

Een ander probleem is de overvloed aan onderwerpen die tegelijkertijd aan de orde komen. Door te veel thema’s en boodschappen in één verhaal te verwerken, raakt de roman overbelast. Dit bewerkstelligt een gevoel van verzadiging, en het idee dat er simpelweg te veel wordt gepresenteerd en er weer te weinig ruimte is om dieper tot een afzonderlijk onderwerp door te dringen.

Daarnaast speelt dit probleem ook een rol in de ontwikkeling van de personages. Hoewel zij de grote thema’s, zoals de klimaatcrisis, moeten belichamen, krijgen ze te weinig ruimte om deze daadwerkelijk tot leven te brengen. Vaak komen ze stereotiep over, en alsof ze plotseling uit het niets verschijnen, wat hun geloofwaardigheid en authenticiteit ondermijnt.



De schrijfstijl, vol dynamiek en energie, weerspiegelt wel de urgentie van de thema’s, maar de overvloed aan onderwerpen en de fragmentarische structuur maken het moeilijk om die thema’s volledig tot hun recht te laten komen. Hoewel De opdracht van de Moor onmiskenbaar een ambitieus project is en Benali belangrijke maatschappelijke kwesties aansnijdt, wordt de kracht van de roman beperkt door de wat gebrekkige uitvoering.