Leven met een gesloten toekomst

Welk jong meisje van dertien jaar vraagt zich af hoe je het beste van de wereld kan verdwijnen? Iemand die nog een hele toekomst voor zich heeft, denkt waarschijnlijk ook niet na over welke flat het beste is om vanaf te springen. Toch zweven deze gedachten door het hoofd van Nora. Ze heeft zelfs al een lijst met de muziek voor haar uitvaart klaarliggen. Nora is een intelligente jonge vrouw, maar ze heeft een bipolaire stoornis die haar hele leven beheerst. Om zo normaal mogelijk te zijn en haar dwanggedachten onder controle te houden, leeft Nora met allerlei regels. Dit gaat echter niet altijd zoals ze wil. Uit je hoofd stappen is dus niet zo eenvoudig als het lijkt. In Karkas van debutant Femke Schavemaker volgt de lezer Nora tijdens haar studies, talloze banen en al haar pogingen om haar leven op orde te houden.

“​Het is beter als weinig mensen je herinneren aan wat je bent of ooit was”.

Schavemaker (1973) werkt in de reclamewereld en op haar 44ste debuteerde ze met haar roman Karkas. Het personage Nora heeft veel weg van Schavemaker. In een interview met NRC komt naar voren dat de schrijfster ook een bipolaire stoornis heeft. Ze vertelt openhartig over haar ervaringen met het medicijn lithium en haar worstelingen om een zo normaal mogelijk leven te leiden. Haar ervaringen heeft ze verwerkt in het personage Nora, die door het medicijn bijvoorbeeld ook de goede kanten van haar persoonlijkheid verliest. Zowel Schavemaker als Nora leeft volgens een systeem van handelingen, gewoontes, leefregels en instructies. De roman heeft Schavemaker geschreven om te laten zien hoe bipolariteit werkt, hoe het wordt gediagnosticeerd en op welke problemen je stuit. Daarnaast hoopt ze vooral jonge mensen met de stoornis te onteenzamen.

Karkas is een boeiend geschreven boek dat je bijblijft. Het is daarentegen geen eenvoudig verhaal en zal voor sommige lezers wellicht schokkend zijn. Toch is het belangrijk dat een verhaal over een jonge vrouw met een bipolaire stoornis wordt verteld. De realistische beschrijvingen van hoe het voelt om een ernstige psychische aandoening te hebben, zullen sommige lezers troosten en anderen een boeiend en leerzaam inkijkje bieden. De roman gaat echter niet alleen over Nora's psychologische problemen, maar ook over de vraag wie wij zijn en hoe we ons tot anderen en de wereld verhouden.

“De wereld is zo plat als maar kan, maar onnodig complex in structuren”. 

De roman balanceert op de grens van werkelijkheid en literatuur. Naast de theoretische boeken over manische depressies, bipolaire stoornissen en andere psychische aandoeningen zou dit verhaal kunnen worden gebruikt om aan te tonen hoe het werkelijk eraan toe gaat. Daarentegen is Schavemaker echt een romanschrijfster. Ze heeft namelijk goed nagedacht over de vorm van het boek: korte zinnen, krachtig ritme, mooie woordkeuze, zo nu en dan verdiepende en filosofische gedachtegangen, de bijhorende hoofdstukmotto's uit het Thomasevangelie passen precies bij het verhaal en de nodige humor is op de juiste momenten in het verhaal verweven. De lezer moet het echter doen zonder inleiding, duidelijk middenstuk en slot en het verhaal heeft ook geen spannende wendingen. Zoals de manie vaak onverwachts om de hoek komt kijken, moeten wij ook geheel met het verhaal meegaan om het te begrijpen.

Karkas is van begin tot eind een intense roman. De stoornis waar Nora aan lijdt is (hoe pijnlijk ook) prachtig verwoord. Het verhaal vergt enige inspanning om te lezen, maar laat je met meer kennis achter. De zeer vaardige schrijfstijl van Schavemaker en haar trouw aan de thematiek van het verhaal maken de roman een zeer bijzonder debuut. Karkas is een verhaal dat niet loslaat.