Raadselachtig spel tussen feit en fictie

Klimaatcantate is de debuutroman van de nog onbekende schrijver Eppo Leon. Op de website van zijn uitgeverij Atlas Contact staat een geheimzinnige beschrijving van de schrijver: ‘In een vervallen hutje in de verlaten bergen van Costa Rica wijdt hij zich aan ledigheid en literatuur. Tijdens het schrijven slaat hij af en toe met zijn machete opdringerige slangen en schorpioenen dood.’ Meer informatie wordt niet gegeven en dit wekt vragen op. Wellicht is Eppo Leon een pseudoniem voor een bekend persoon of iemand die niet graag in de belangstelling staat. Dit spel tussen werkelijkheid en fictie speelt ook een grote rol in Leons debuutroman.

Het verhaal speelt zich ruwweg af tussen 1972 en 2051 en draait om verschillende personages die op een bijzondere manier aan elkaar zijn verbonden. Ernest is een succesvolle componist die zich groots en bijna heilig voelt ten opzichte van anderen. Zijn vriend Adam is columnist en kan zich moeilijk losmaken van de impact die het huidige leven op het milieu heeft. Samen zijn ze bevriend met sopraan Pauline die beide mannen het hoofd op hol doet slaan. Uit de relatie met één van de mannen krijgt Pauline een dochter, Quinta, die samen met haar vriend Roderik tegen de walvisjacht strijdt. Wanneer ze door de Russen worden gevangengenomen, verandert het leven van alle personages drastisch.

‘Onze keuzes kunnen we vrij gemakkelijk rationaliseren en er een mooi levensverhaal omheen verzinnen, maar dat waren letterlijk hersenspinsels. Wanneer je dat inzag en accepteerde, naderde je als mens de waarheid. Weten dat je niet weet.’

Leon heeft veel aandacht geschonken aan de structuur van de roman, want je kunt de aparte delen van het verhaal als puzzelstukjes in elkaar leggen. Daarnaast speelt hij met het spel tussen werkelijkheid en fictie door beroemde nevenpersonages zoals Harry Mulisch, Greta Thunberg en Michail Gorbatsjov aan het verhaal toe te voegen. Deze bekende mensen hebben als functie de conflictsituaties in de roman te vergroten. Dit kun je als lezer appreciëren als een ironische twist aan het verhaal, maar het ligt er vaak zo dik bovenop dat het bij wijlen een te hoogmoedige toon aan het verhaal geeft.

De schrijfstijl tussen de verschillende delen van de roman wisselt vaak. De eerste twee delen van het verhaal zijn stilistisch zeer sterk, maar in de volgende delen is de schrijfstijl opeens een stuk vlakker en minder filosofisch. Heeft dit weer te maken met het ironische spel van de schrijver? Het resulteert in ieder geval in een moeilijk te plaatsen boek. Is het de bedoeling dat het verhaal dient als een soort bewustwording van ons gedrag richting de aarde? Probeert de schrijver, in andere woorden, zijn lezers te waarschuwen en geeft hij een voorspelling voor de komende jaren? Of is het verhaal, met zeer serieuze thematiek, humoristisch bedoeld en moet de lezer alles wat er in het verhaal gebeurt met een korreltje zout nemen? Deze vragen blijven onbeantwoord.

‘Het kapitalisme was het verlengstuk van de menselijke natuur: onze onverzadigde hebzucht zou de aarde volledig leegzuigen, vervuilen en uitputten. Een collectieve consumptieve waanzin zou de toekomst zijn, net zo lang tot alles op was.’

Met Klimaatcantate schreef Eppo Leon een niet goed te plaatsen roman. Op de ene bladzijde lijkt het een satire, in een ander hoofdstuk neigt het naar een postmoderne roman over de klimaatcrisis en op de laatste bladzijden wekt de schrijver een tragikomische sfeer op met als eindresultaat een verhaal dat de rampspoed van het menselijke gedrag representeert. Het is duidelijk dat Leon goed heeft nagedacht over de structuur van zijn debuutroman, maar de uitwerking is helaas niet overal even geslaagd.