Ieders geheugen is zijn persoonlijke literatuur
Wat hebben een schilderij-restaurator en een blinde dichter met elkaar gemeen? In Nachtschrijver (2017) van beeldend kunstenaar en schrijfster Jannie Regnerus (1971) is Hannah restaurator bij het Rijksmuseum. Haar taak is om de oorspronkelijke kleuren en details op oude schilderijen weer tot leven te wekken. Ze voelt een diepe verwantschap met het werk van de blinde dichter Blindman. Ze maakt kennis met hem door een documentaire over het Friese landschap en de twee broers die door een erfelijke oogziekte in de loop van hun leven blind zijn geworden. Na het zien van deze documentaire begint Hannah op een andere manier naar de wereld te kijken. Als restaurator focust ze elke dag op de details van schilderijen, terwijl de blinde dichter alleen nog zijn herinneringen aan zijn jeugd heeft. Met zijn geheugen kan hij enkel terugkeren naar het decor van de jaren toen de oogziekte nog niet alles van hem had afgenomen. Als Hannah de dichter hoort voordragen tijdens een poëziefestival, doet ze er alles aan om hem te ontmoeten.
Door het lezen van Blindmans gedichten raakt Hannah gefascineerd door zijn verbeelding en construeert ze haar eigen wereld. Het gebruiken van de verbeelding om een eigen realiteit te creëren, is een terugkerend element in Regnerus’ oeuvre. In de roman Het lam (2013) moet een moeder machteloos toekijken hoe haar zoontje steeds zieker wordt. Het verandert haar waarneming van de wereld om haar heen, waaruit langzaam kleur wegsluipt. Met taal en verschillende beelden-associaties toont Regnerus de verschillende stadia van de ziekte en de pogingen van de moeder om aan de werkelijkheid te ontsnappen. Ook in Nachtschrijver wordt gedetailleerd omschreven hoe het is om steeds zieker te worden, maar in dit geval hoeft het geen negatieve ervaring te zijn. Blindmans geheugen en verbeelding zijn namelijk juist versterkt door het verlies aan zicht:
"Als kind heeft Blindman de akkers rond zijn vaders boerderij met verbeelding ingezaaid, decennia later blijkt hoe groeizaam die zwarte bedding voor zijn poëzie is geweest."
Doordat Blindman zich in zijn jeugd geheel op het Friese landschap heeft gefocust, komt zijn hele wereld in teken daarvan te staan. De kleine dingen, zoals de vacht van een Fries paard, raken dus zijn hele leven en bestaan aan. Ook Hannah voelt in de woorden van de dichter hoe het is om bijvoorbeeld een Fries paard aan te raken zonder dat je het kan zien. Ze zoekt telkens naar herkenning:
"Dat er een dichter blijkt te bestaan die het decor en de details van mijn jeugd zo precies in woord heeft vervat dat hij een broer van mij had kunnen zijn."
Maar niet alleen zoekt Hannah naar herkenning in de woorden van Blindman, ook de lezer zal automatisch naar zijn of haar jeugd terugkeren. Door de persoonlijke schrijfstijl van Regnerus zet ze haar lezers aan het denken over hun eigen ervaringen.
Nachtschrijver is een goed doordacht verhaal over de werking van het geheugen en hoe belangrijk dat is als het gaat om creativiteit. Wanneer iemand niet het vermogen meer heeft om de wereld in kleur te zien, zal diegene spreken over zijn diepste herinneringen:
"Nog nooit heb ik iemand zo horen voordragen als Blindman. Het is als zingen en huilen tegelijk. Hij spreekt met urgentie, de woorden lijken van diep onder de graszoden te komen en vanuit zijn voetzolen en benen omhoog te worden gestuwd om als stroom aan het zwarte geisergat onder zijn storm te ontsnappen."
Jannie Regnerus heeft dus een prachtige roman geschreven over verbeelding, inspiratie en herkenning. Hoe kan een blinde man een beeld van de wereld vormen en hoe gaat het er in het hoofd van een blinde dichter aan toe?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anna Husson
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
