Ieders geheugen is zijn persoonlijke literatuur
Wat hebben een schilderij-restaurator en een blinde dichter met elkaar gemeen? In Nachtschrijver (2017) van beeldend kunstenaar en schrijfster Jannie Regnerus (1971) is Hannah restaurator bij het Rijksmuseum. Haar taak is om de oorspronkelijke kleuren en details op oude schilderijen weer tot leven te wekken. Ze voelt een diepe verwantschap met het werk van de blinde dichter Blindman. Ze maakt kennis met hem door een documentaire over het Friese landschap en de twee broers die door een erfelijke oogziekte in de loop van hun leven blind zijn geworden. Na het zien van deze documentaire begint Hannah op een andere manier naar de wereld te kijken. Als restaurator focust ze elke dag op de details van schilderijen, terwijl de blinde dichter alleen nog zijn herinneringen aan zijn jeugd heeft. Met zijn geheugen kan hij enkel terugkeren naar het decor van de jaren toen de oogziekte nog niet alles van hem had afgenomen. Als Hannah de dichter hoort voordragen tijdens een poëziefestival, doet ze er alles aan om hem te ontmoeten.
Door het lezen van Blindmans gedichten raakt Hannah gefascineerd door zijn verbeelding en construeert ze haar eigen wereld. Het gebruiken van de verbeelding om een eigen realiteit te creëren, is een terugkerend element in Regnerus’ oeuvre. In de roman Het lam (2013) moet een moeder machteloos toekijken hoe haar zoontje steeds zieker wordt. Het verandert haar waarneming van de wereld om haar heen, waaruit langzaam kleur wegsluipt. Met taal en verschillende beelden-associaties toont Regnerus de verschillende stadia van de ziekte en de pogingen van de moeder om aan de werkelijkheid te ontsnappen. Ook in Nachtschrijver wordt gedetailleerd omschreven hoe het is om steeds zieker te worden, maar in dit geval hoeft het geen negatieve ervaring te zijn. Blindmans geheugen en verbeelding zijn namelijk juist versterkt door het verlies aan zicht:
"Als kind heeft Blindman de akkers rond zijn vaders boerderij met verbeelding ingezaaid, decennia later blijkt hoe groeizaam die zwarte bedding voor zijn poëzie is geweest."
Doordat Blindman zich in zijn jeugd geheel op het Friese landschap heeft gefocust, komt zijn hele wereld in teken daarvan te staan. De kleine dingen, zoals de vacht van een Fries paard, raken dus zijn hele leven en bestaan aan. Ook Hannah voelt in de woorden van de dichter hoe het is om bijvoorbeeld een Fries paard aan te raken zonder dat je het kan zien. Ze zoekt telkens naar herkenning:
"Dat er een dichter blijkt te bestaan die het decor en de details van mijn jeugd zo precies in woord heeft vervat dat hij een broer van mij had kunnen zijn."
Maar niet alleen zoekt Hannah naar herkenning in de woorden van Blindman, ook de lezer zal automatisch naar zijn of haar jeugd terugkeren. Door de persoonlijke schrijfstijl van Regnerus zet ze haar lezers aan het denken over hun eigen ervaringen.
Nachtschrijver is een goed doordacht verhaal over de werking van het geheugen en hoe belangrijk dat is als het gaat om creativiteit. Wanneer iemand niet het vermogen meer heeft om de wereld in kleur te zien, zal diegene spreken over zijn diepste herinneringen:
"Nog nooit heb ik iemand zo horen voordragen als Blindman. Het is als zingen en huilen tegelijk. Hij spreekt met urgentie, de woorden lijken van diep onder de graszoden te komen en vanuit zijn voetzolen en benen omhoog te worden gestuwd om als stroom aan het zwarte geisergat onder zijn storm te ontsnappen."
Jannie Regnerus heeft dus een prachtige roman geschreven over verbeelding, inspiratie en herkenning. Hoe kan een blinde man een beeld van de wereld vormen en hoe gaat het er in het hoofd van een blinde dichter aan toe?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anna Husson
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
