Wie genoeg dwaalt verdwaalt eigenlijk nooit
Jan Postma (1985) studeerde politicologie, journalistiek en internationale betrekkingen. Als freelancejournalist en fotograaf werkte hij bij verschillende tijdschriften, zoals De Gids, Das Mag en De Groene Amsterdammer. In het voorjaar van 2017 verscheen zijn essaybundel Vroege werken. Het aantal lezers van essaybundels lijkt te groeien, maar het is nog steeds niet het populairste genre in de letteren. Het debuteren met een essaybundel getuigt dus van lef. Daarnaast is het bijeen brengen van vijftien verschillende essays met uiteenlopende onderwerpen een stap die je maar moet durven. De bundel springt namelijk van onderwerpen als ‘jezelf googelen’ naar een expositie van de selfies van Heleen van Royen en van Postma's bewondering voor Joseph Brodsky naar een muizenplaag in zijn huis. Bovendien kan het essay verschillende vormen aannemen, maar Postma maakt in zijn eerste essay uit de bundel al duidelijk welke vorm hij hanteert:
“Hier is het een verdwaling; hier is het een ironische omarming van het alledaagse narcisme; hier is het vrolijke, zelfbewuste hybris; hier is het een poging tot oprechtheid in het volle besef van de ondoorgrondelijkheid van alles waar lang genoeg over wordt nagedacht (..) hier is het, bij gebrek aan geloof in een enkele, eenduidige en kenbare waarheid, de praktijk van particuliere werkelijkheidsvinding; hier is het essay het zich toe-eigenen van de toevalligheid.”
De kern van Postma's essays wordt gevormd door het zoekende en het dwalende. In zijn stukken schuwt hij niet om van het onderwerp af te dwalen en in te gaan op allerlei toevallige ontmoetingen of persoonlijke anekdotes. Een persoonlijke toon in essays zorgt voor betrokkenheid bij de schrijver, maar kan de lezer ook te veel afleiden van het onderwerp. Daarnaast is het gevaar dat je door de persoonlijke anekdotes niet altijd weet waar Postma heen wil. Dit hoeft geen probleem te zijn en is in sommige essays zelfs de kracht van Postma's schrijfstijl, maar in andere essays valt het tegen. Het gevaar schuilt in de mate waarin de schrijver in zijn teksten aanwezig is en de eigen ervaringen moeten dus niet de boventoon voeren.
En dit weet Postma zelf ook wanneer hij schrijft dat hij voorzichtig moet zijn met narcisme, maar toch heeft hij besloten om de persoonlijke zijweggetjes, die soms weinig toevoegen aan het verhaal, niet weg te laten. In de essays waarin de persoonlijke anekdotiek wel werkt, gaat het om de boeiende thematiek van de menselijke nieuwsgierigheid naar het zelf. In het essay 'Van dooie muizen. Over de dingen die komen gaan', gaat het bijvoorbeeld over de onzekerheden waar iedereen mee te maken krijgt. Met mooi taalgebruik komt Postma tot de volgende conclusie: “wie in onzekerheden kan leven, tegenstrijdigheden niet vreest, kan elk moment opnieuw de werkelijkheid ontdekken zonder uit het lood te worden geslagen.”
Postma heeft voor de ik-vorm gekozen om de werkelijkheid te onderzoeken en inzicht te bieden in de manieren waarop de mens zich tot de ander en de wereld probeert te verhouden. Hoewel zijn mooie persoonlijke waarnemingen niet in elk essay goed tot uiting komen, bevat de essaybundel intrigerende en aan het denken zettende stukken. Over het geheel genomen zijn de beste essays in de bundel echter die waarin Postma niet te veel over zichzelf schrijft, maar zijn essay koppelt aan het werk van andere kunstenaars en schrijft over belangrijke maatschappelijke gebeurtenissen, zoals de immigratieproblematiek. Dit gebeurt bijvoorbeeld in zijn stuk over essayist Rebecca Solnit waarin hij in gaat op hoe mensen reageren op een crisis:
“Een crisis wordt doorgaans pas en ramp wanneer niet-slachtoffers in paniek raken en ze door een ingebeelde bedreiging hun vermogen tot medemenselijkheid het zwijgen laten opleggen.”
Hoewel Postma laat blijken dat zijn eigen 'kleine narcisme' hem blijft boeien, zal niet iedere lezer zich daar in kunnen vinden. Vroege werken bevat mooie passages en boeiende anekdotiek, maar de goede essays worden soms overschaduwd door de essays die te veel focussen op Postma's eigen leven. Vroege werken is dus een aardige bundel maar overtuigt niet.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anna Husson
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
