Een sfeervol boek over de jaren voor de tweede wereldoorlog in Polen.

Mikolaj Lozinski (Warschau 1980) is een Poolse schrijver en scenarist.
Het boek Stramer, gebaseerd op zijn eigen familie geschiedenis, werd genomineerd voor o.a. de prestigieuze Nike prijs en werd bewerkt voor toneel en film.
Het boek verscheen in Polen in 2019.
De vertaalrechten werden verkocht aan meer van tien landen.
De vertaling is van Charlotte Pothuizen.

Stramer is de achternaam van een grote joodse familie, die leeft in de eerste decennia van de twintigste eeuw.
De vader, Nathan, is teruggekomen uit Amerika om met zijn jeugdliefde, Rywka te trouwen. Zijn broer Ben met zijn vrouw Pepi blijven in Amerika achter. Ben stuurt wel regelmatig geld voor de kinderen, wat dan door Nathan in een of ander kansloos project "geinvesteerd " wordt.
Samen krijgen Nathan en Rywka zes kinderen, vier jongens en twee meisjes.
Het gezin woont in een kleine een kamer etagewoning, ’s nachts slapen de zes kinderen in de woonkamer, de meisjes achter een schot en de ouders in de keuken.
De hond en de kat kunnen kiezen op welk voeteneinde ze willen slapen.
De wc is buiten op de binnenplaats.
Nathan is een nogal naïeve man, die droomt van een grote klapper, die hem in een keer uit de armoede zal halen.
Zijn investeringen lopen nogal eens verkeerd af.
Rywka droomt van de zee, waarover Nathan haar ooit verteld heeft.
Het gezin woont in Tarnow, een klein provinciestadje vlak bij de grens met Slowakije, waar 40% van de inwoners bestaat uit joden.
Ze leven in armoede.

Het zijn de jaren voor de tweede wereldoorlog, de sfeer in het dorp verandert, antisemitisme doet zijn intrede, de mentaliteit verhardt.

De sfeer in Tarnow wordt goed beschreven, de armoede, het verval, de jeugd die op hun eigen manier een beter leven zoekt.
De manier, waarop in het stadje antisemitisme zijn intrede doet, en de manieren waarop de verschillende personen hiermee omgaan.
De aantrekkingskracht van het communisme, die als een uitweg wordt gezien.
De neergaande spiraal richting de oorlog en de gevolgen die die oorlog voor de familie Stramer heeft.
In het boek komen verschillende personages aan bod, ieder hoofdstuk begint met iemand anders.
De zonen, Rudek, de oudste, dan Salek, Hesio en Nusek, de dochters, Wela en Rena tonen ons hun eigen ontwikkeling en gemaakte keuzes, die niet aldoor even goed te begrijpen zijn.
De schrijfstijl is pakkend en beschrijvend, hierbij is goed te merken dat Lozinski ook scenarist is.
In Stramer wordt een duidelijk beeld beschreven van de jaren voor de oorlog in een stadje in Polen en dan van gewone mensen, die vooral heel divers zijn.
Het boek is opgedragen aan zijn vader Marcel Lozinski, een bekende cineast in Polen en de zoon van Salek, een van de zonen van Nathan.
In Polen is er al een vervolg uitgekomen, De Stramers.