Gemodificeerde beren op de postapocalyptische weg
In de toekomst die Jeff VanderMeer (1968) in zijn op actuele thema’s gebaseerde sciencefictionroman Borne schetst, wordt biotechnologie in vergaande vorm toegepast op levende wezens. Zoveel menselijke inmenging in de bestaanscodes van het leven moest haast wel mislopen en de wereld is dan ook verworden tot een desolate postapocalyptische en dystopische woestenij. Daarmee valt Borne onder het genre biopunk, de biotechnische tegenhanger van cyberpunk. Vanwege de uitstekende, beeldende schrijfstijl, de filosofische diepgang en de op wetenschap gebaseerde toekomstverbeelding is het boek echter geschikt voor een veel breder leespubliek dan liefhebbers van het genre alleen. Al pakken VanderMeers pogingen om het boek ook nog eens extra spannend te maken minder gelukkig uit.
Jeff VanderMeer is een Amerikaanse auteur van voornamelijk sciencefiction die bekend werd met de Southern Reach-trilogie, waarvan het eerste deel, Annihilation (Vernietiging), is verfilmd. Borne is zijn meest recente roman en is in het Nederlands vertaald door Luud Dorresteyn. Wel is er inmiddels ook een novelle, The Strange Bird, die zich in dezelfde wereld afspeelt maar met andere personages.
In Borne lezen we het als memoires opgetekende verhaal van de 28-jarige Rachel. In een postapocalyptische wereld woont ze samen met haar vriend Wick in een schuilplaats, de zogeheten Balkonrots. Hun stad wordt geterroriseerd door de enorme gemodificeerde beer Mord en zijn wat kleiner uitgevoerde ‘proxy’s’. Deze wezens zijn gemaakt door het biotechnische bedrijf de Company, dat voorheen de macht in de stad had, maar deze kwijtraakte aan hun eigen creatuur. De enige die de heerschappij van Mord probeert aan te vechten is een geheimzinnige, maar eveneens op macht beluste persoon die bekend staat als de Magician.
Rachel en Wick proberen vooral te overleven. Rachel is daarbij degene die op strooptocht de stad in gaat, terwijl Wick de wetenschapper is die ‘biotech’ drugs fabriceert en verkoopt, wat hem tot een directe concurrent van de Magician maakt. Hun leven verandert aanzienlijk wanneer Rachel een nogal merkwaardig wezentje in de vacht van Mord vindt. Ze noemt hem Borne en neemt hem in huis. Borne blijkt een skeletloze vormveranderaar te zijn, die in rap tempo groeit en zich met hulp van Rachel ontwikkelt tot een pratend en denkend individu. Hij groeit haar echter letterlijk en figuurlijk boven het hoofd, waarna Rachel en Wick steeds dieper in de problemen raken en het einde voor hen in zicht komt.
De verbeelding die aan deze roman ten grondslag ligt is indrukwekkend. De variëteit van de biotechnologie, de ultraflexibele Borne die we in vele markante vormen te zien krijgen, de vervallen stad, de in een mêlee van ingestorte gebouwen en ander puin gelegen Balkonrots, VanderMeer laat nergens iets liggen. Al vanaf pagina één word je ondergedompeld in een compleet andere wereld. En dat zonder langdradige uitleg, maar op een manier die het gemakkelijk maakt om aan te haken.
Jammer genoeg grijpt de verhaallijn maar gedeeltelijk op al die verbeelding terug. Mord en zijn proxy’s rukken namelijk steeds weer op, hoewel ze relatief gezien saai zijn. Ze lijken wel een soort van intelligentie te hebben, maar ontpoppen zich voornamelijk tot brullende roofdieren die bloed willen zien. De meerwaarde hiervan lijkt de daardoor gecreëerde spanning te zijn, want een wetenschappelijke reden voor de fascinatie van de Company met beren wordt niet gegeven. Als gevolg hiervan is ook de overlevingsstrijd van Rachel en Wick vaak rechtlijnig, daar ze steeds weer worden opgejaagd door al die beren. Om vervolgens op nog meer beren te stuiten.
Een berenoverdosis kortom, die ten koste gaat van interessantere verwikkelingen rondom de biotech, de Company en de Magician. Gelukkig komen er wel nog inventieve antwoorden op vragen die het hele verhaal door spelen, terwijl er tegelijkertijd genoeg stof tot nadenken overblijft. Tevens zijn er prachtige emotionele scènes tussen Rachel enerzijds en zowel Wick als Borne anderzijds en is Borne als wezen een groot feest. Daarmee bezorgt Jeff VanderMeer zijn lezers beslist een bijzondere leeservaring. Zeker diegenen die niet op een beer meer of minder kijken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
