Zwierig en intelligent historisch avontuur

Wie schrijft er nog boeken vol kleurrijke historische avonturen? Verhalen over musketiers, vermommingen, geheimschriften, bastaardprinsen, spectaculaire ontsnappingen en meesterdieven. Voor de liefhebber houdt het aanbod niet over, maar de Duitse auteur Tom Hillenbrand biedt uitkomst. Met zijn eerste historische roman De koffiedief stapte hij met succes in de voetsporen van Alexandre Dumas, wiens verhalen duidelijk een bron van inspiratie voor hem waren. Hoewel veel dingen in dit boek net even anders lopen dan ze bij de grootmeester hadden gedaan.

Tom Hillenbrand (1972) begon zijn carrière als journalist en redacteur en schreef non-fictie boeken en thrillers, waarvan er geen in het Nederlands zijn vertaald. Aangezien De koffiedief zich onder meer afspeelt in Amsterdam en Limburg en de VOC er een belangrijke rol in heeft, kon een Nederlandse vertaling deze keer niet uitblijven. Vertaalster Merel Leene wist daarbij Hillenbrands geheel eigen mengeling van historisch en vlot taalgebruik goed vast te houden.

Het verhaal speelt zich af tegen het einde van de 17de eeuw, als de nieuwe Turkse drank koffie bezig is Europa te veroveren. Tot grote ergernis van de VOC heeft het Ottomaanse Rijk echter een monopolie op de teelt van koffie. Dat kan maar op één manier verbroken worden, namelijk door koffieplanten te stelen van de zwaar bewaakte plantage in Jemen. De Engelse zwendelaar Obediah Chalon wordt ingehuurd om de klus te klaren. Hij gaat naarstig op zoek naar geschikte medestanders en bereidt de hele operatie zorgvuldig voor. De talloze verwikkelingen en gecodeerde brieven die hieruit voortkomen, trekken echter de aandacht van Franse spionnen. Zij denken dat Chalon en zijn metgezellen een samenzwering plannen tegen koning Lodewijk XIV. Musketier Gatien de Polignac zet dan vol overtuiging de achtervolging in, dwars door heel Europa en het Midden-Oosten heen.

Historisch gezien klopt het dat de VOC het monopolie op de teelt van koffie wist te doorbreken door het gewas te planten op Java. Hoe men aan de plantjes kwam, is echter een geheim gebleven. Daarmee heeft Hillenbrand een fraaie leemte in de geschiedenis gevonden om op te vullen met een roerig avonturenverhaal. Dat doet hij door feit en fictie zozeer met elkaar te verweven dat de scheidslijn tussen beiden niet meer valt te ontrafelen. Vanwege de vele voor het genre traditionele elementen die er in zijn verwerkt, had dit een onorigineel boek kunnen worden. Het tegendeel is echter waar. Het basisidee is oorspronkelijk genoeg en de auteur voert het bijzonder inventief uit.

Als schrijver legt Hillenbrand bovendien veel flair aan de dag. Hij zet de tweede helft van de 17de eeuw treffend en met veel oog voor detail neer. Zijn karakters zijn interessant en levensecht, of het nu fictieve of historische personen zijn. De auteur heeft zijn research overduidelijk gedaan. Ondertussen kent het verhaal verschillende verrassende ontwikkelingen en is het goed doordacht. Humoristisch zijn de uitgeschreven brieven die bol staan van de misverstanden.

Dat neemt echter niet weg dat het boek wel wat vraagt van zijn lezers. De voorbereiding op de diefstal duurt vrij lang en hoewel deze nooit saai is, wordt het geduld van de lezer soms wel op de proef gesteld. Ook komen er redelijk wat politieke verwikkelingen in het verhaal voor die niet allemaal even goed te volgen zijn. Dat is meestal niet cruciaal voor het begrip, maar wekt toch verwarring. Verder staan er in het boek veel onbekende historische termen, anderstalige woorden en onvertaalde Latijnse zegswijzen. Dat is gedaan om een zo waarheidsgetrouw mogelijk beeld van het tijdperk en de personages te geven en op dat punt werkt het ook best. Het kan de lezer echter redelijk wat opzoekwerk opleveren, zeker aangezien de verklarende woordenlijst achterin het boek lang niet compleet is.

Al met al is De koffiedief echter een geslaagde historische roman die duidelijk met veel plezier is geschreven. En daarmee is dit boek een echte aanrader voor de liefhebbers van degengevechten, alchemistische explosies, kaperkapiteins, taferelen die doen denken aan sprookjes uit Duizend-en-een-nacht en verre reizen naar exotische gebieden.