Boeiende literaire geschiedschrijving
Stadhouder en Prins van Oranje Willem III (1650-1702) is de meest succesvolle Nederlandse staatsman ooit. De enige koning van Engeland, Schotland en Ierland die de Nederlanden hebben voortgebracht. Dat roept de interessante vraag op hoe dat zo is gekomen. Een vraag waar in de Nederlandse geschiedschrijving nog verrassend weinig aandacht voor is geweest. Historicus Machiel Bosman probeert er in zijn boek De roofkoning echter op geheel eigen wijze antwoord op te geven.
Eigenlijk is er per definitie een probleem met geschiedschrijving en dat probleem heet ‘perceptie’. De ene hoofdrolspeler beleefde het gebeurde waarschijnlijk heel anders dan de andere. Daardoor zijn er altijd meerdere kanten aan historische gebeurtenissen, meerdere waarheden. Voor dat idee is in een op chronologie en feiten gebaseerde geschiedschrijving echter weinig plaats. Meestal is het dan de perceptie van de historicus zelf die gaat overheersen. Waar op zich veel voor te zeggen valt, zo’n bedaagd gezichtspunt achteraf. Niettemin koos Machiel Bosman een andere aanpak.
Hij beschrijft de geschiedenis namelijk wél vanuit de hoofdspelers en bekijkt alles zoveel mogelijk door hun ogen. Het belangrijkste middel dat hij daartoe gebruikt is een literaire schrijfwijze. Hij leeft zich in de door hem geportretteerde personen in zoals een romancier zou doen. Laat ze soms zelfs hele stukken aan het woord, doorgrondt hun motieven en overtuigingen zo goed mogelijk en wisselt gezichtspunten regelmatig af. Dit alles in een vlotte schrijfstijl en gebaseerd op gedegen historisch onderzoek. Het resultaat is een boek dat het midden houdt tussen een geschiedenisboek en een roman.
De roofkoning kent uitstekende personages voor deze opzet. Zo treffen we James II, de zelfovertuigde, laatste Katholieke koning van Engeland, diens ondoorgrondelijke, maar diplomatiek begaafde schoonzoon en neef Willem III, levensgenieter koning Charles I, de zonnekoning Lodewijk XIV zelf en natuurlijk Mary, dochter van James II, maar echtgenote van Willem III. Het verhaal dat zich rondom deze mensen ontspint en afstevent op het verwerven van de Britse troon door Willem III, is een verbijsteringwekkend staaltje gekonkel, zowel in politiek als persoonlijk opzicht. Dat maakt het extra boeiend om de motieven van alle betrokkenen eens nader te beschouwen.
Maar hoe kun je mensen die meer dan driehonderd jaar geleden leefden psychisch doorgronden? Om dat zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen maakt Bosman veel gebruik van egodocumenten als dagboeken, memoires, reisjournaals en brieven. En daarmee komt hij een heel eind. Met name James II, die uitgebreide memoires naliet, komt bijzonder goed uit de verf. Willem III zelf blijft wat vager, want hij liet ook in persoonlijke documenten zijn ware gezicht vaak niet zien. Deze ondoorzichtigheid tekent zijn karakter echter evengoed en speelt uiteindelijk een rol in de gebeurtenissen.
Bij de methode van Bosman komt het idee van een chronologische vertelling natuurlijk wel in het gedrang. Tenslotte kun je niet steeds van gezichtspunt wisselen en toch een strakke chronologie aanhouden. Het is het een of het ander. De lezer dient daarbij voor zichzelf zelf te bepalen of hij zich stoort aan het regelmatig verspringen van de tijd of deze manier van geschiedschrijving, waarbij een veel betere inleving in de betrokken mensen mogelijk is, wel waardeert.
Jammer is het alleen dat het verhaal wat kort is. Het houdt op zodra Willem de kroon heeft veroverd en beperkt zich tot Engeland. Zaken die zich in Schotland en Ierland afspeelden worden alleen genoemd. Ook Mary, de vrouw tussen twee helse vuren, komt er bekaaid vanaf. Bosman wil geschiedenis schrijven door het verhaal ook echt als verhaal te vertellen, maar laat vervolgens interessante zaken die niet met het centrale onderwerp te maken hebben weg.
Dat is een tweeslachtige keuze die hij beter anders had gemaakt. Literaire geschiedschrijving als deze mag best een wat voller beeld geven. Nu blijft het gevoel hangen dat er nog iets ontbreekt en dat er meer in had gezeten. Wat niet wegneemt dat alles dat wel in dit boek staat de moeite van het lezen meer dan waard is.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
