Prekerig essay uit de ivoren toren
Veel mensen hebben behoefte aan contact met en een beter begrip van dieren. Vooral de pogingen tot communicatie van hun huisdieren zouden ze graag beter verstaan en boeken en tv-programma’s over het gedrag en de ‘taal’ van dieren zijn dan ook populair. En nu is er op dit gebied het boekje De dolfijn was een soldaat van dierenfilosofe Eva Meijer, dat een nieuw onderwerp oppakt. De flaptekst belooft namelijk dat de auteur inzicht zal geven in politiek gedrag bij dieren voor zover wij dat nu kunnen herkennen en dat ze zal aangeven hoe we deze kennis kunnen inpassen in onze eigen (politieke) omgang met dieren. Een interessant onderwerp toegankelijk gemaakt voor een breed publiek, zo lijkt het. Maar helaas, in plaats van een vrolijk informatief boekje krijgt de lezer een hoogdravend en van morele verontwaardiging lillend essay voorgeschoteld.
Eva Meijer (1980) is beeldend kunstenaar, singer-songwriter en schrijfster. Als auteur schreef ze al meerdere romans, maar is ze toch vooral bekend van Het vogelhuis. Kortgeleden promoveerde ze bovendien tot doctor in de filosofie met een proefschrift over taal bij dieren en in maart 2017 was ze lijstduwer voor de Partij voor de Dieren.
De dolfijn was een soldaat is een ongebruikelijk essay, waarin de auteur een behoorlijk gewaagde zienswijze verdedigt. Dat betreft het idee dat niet-menselijke dieren (zoals ze consequent blijft schrijven) een volwaardige eigen inspraak in de politiek krijgen. Dus niet via menselijke vertegenwoordigers, maar zelf. En dat voor alle soorten, dus niet alleen voor primaten, dolfijnen of huisdieren, maar ook voor vogels of de wormen in je achtertuin. Op zich hoeft zo’n vergaande mening echter geen belemmering te zijn voor het schrijven van een mooi of leuk essay. Het is dan wel de bedoeling een begeesterd en stilistisch verfijnd betoog te schrijven, dat voor iedereen goed te lezen is. Spijtig genoeg is ook dat niet het geval.
Dat begint al met het taalgebruik. In plaats van te kiezen voor een toegankelijke stijl, schrijft Meijer dit essay dicht tegen een wetenschappelijk artikel aan. Ze gebruikt regelmatig filosofisch vakjargon en andere moeilijke woorden (die soms wel en soms niet worden uitgelegd) en de tekst is tamelijk droog en doelmatig. Daarmee is dit boek niet slecht geschreven, maar is het voor leken soms moeilijk te volgen.
De wetenschappelijke insteek blijkt ook uit de afwezigheid van een persoonlijke inbreng van de auteur. Nergens lezen we iets over Meijers eigen communicatie met ‘andere’ dieren en wat haar dat heeft opgeleverd. Voor alle bewijs dat een dergelijke communicatie niet alleen mogelijk maar ook erg waardevol is, verwijst ze uitsluitend naar vakliteratuur geschreven door buitenlandse onderzoekers of filosofen. Daarmee krijgt het geschrevene wel meer geloofwaardigheid, maar is het ook afstandelijk. Maar de bedoeling van een essay is juist om eens wat meer vanuit je eigen beleving te spreken, zodat de lezer er beter aan kan relateren.
Het belangrijkste probleem met De dolfijn was een soldaat is echter dat Meijer het niet geschreven heeft vanuit enthousiasme voor haar eigen nieuwe idee, maar vanuit verontwaardiging en woede over allerlei onrecht. Het is wat haar betreft niets dan onderdrukking, uitbuiting en discriminatie van niet-menselijke dieren. Als een misnoegde dominee staat ze op de kansel druk met haar vingertje te zwaaien om mensen allerlei vormen van hypocrisie, arrogantie, oneerlijkheid, desinteresse, respectloosheid en domheid naar dieren toe te verwijten om vervolgens de revolutie van totale gedragsverandering te prediken. En dat geldt ook, of misschien wel juist, voor andere dierenliefhebbers.
Zo blijft De dolfijn was een soldaat een verzameling theorieën en gedachtes uit de ivoren toren. De aanbevelingen die Meijer uiteindelijk doet over hoe het praktisch gezien dan anders kan, zijn teleurstellend summier en mogen veel beter worden overdacht en uitgewerkt. Waarmee de conclusie moet zijn dat Eva Meijer te gehaast en te drammerig naar buiten treedt met dit essay, zodat mensen er in hun dagelijkse realiteit weinig mee zullen opschieten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
