De moeizame weg terug

De Amerikanen uit de 'EMP-serie' van William R. Forstchen zijn het ‘de Dag’ gaan noemen. De dag waarop hun leven overhoop werd gegooid door een met kernwapens gecreëerde elektromagnetische puls (EMP). In Een jaar later, het tweede deel uit de serie, is de Dag alweer twee jaar geleden. Daarmee begint het verhaal een jaar nadat het eerste deel, Een seconde later, eindigde en is de titel (oorspronkelijk One year after) dus niet misplaatst.

William R. Forstchen (1950) heeft al een lange lijst van publicaties waaronder veel sciencefiction en boeken over de Amerikaanse burgeroorlog. Naast auteur is hij ook professor geschiedenis aan een kleine universiteit, met als specialisaties militaire en technische geschiedenis. Specialisaties die in Een jaar later uitgebreid aan bod komen, wat een keur aan leuke wetenswaardigheden oplevert.

Het verhaal speelt zich opnieuw af in het fraai in de bergen gelegen plaatsje Black Mountain in North Carolina, dat onder invloed van nieuwe vertaler Robert Neugarten van een stadje in een dorp is veranderd. Nu is het altijd lastig om Amerikaanse plaatsjes te benoemen, maar continuïteit met de voorgaande vertaling was wellicht raadzaam geweest.

In ieder geval is de wederopbouw in Black Mountain op gang gekomen en wordt er zelfs gewerkt aan een elektrische installatie. Het leven is er nog steeds zwaar: schermutselingen met bendes en schaarse voorraden blijven aan de orde van de dag. Toch gaan de zaken merkbaar vooruit. Ondertussen lijkt ook de wederopbouw van de Verenigde Staten als land begonnen onder leiding van een nieuwe regering. Deze stelt in het nabijgelegen Asheville districtsbestuurder Dale Fredericks aan. Helaas brengt hij de inwoners van Black Mountain slecht nieuws door een dikke honderd van hen op te roepen als dienstplichtig soldaat. En dat voor het nieuwe ‘Leger van Nationaal Herstel’ (LNH), waarvan het niet duidelijk is welke functie dat precies heeft.

Ondertussen is John Matherson, voormalig geschiedenisprofessor en kolonel in het Amerikaanse leger, nog steeds de leider in Black Mountain. De oproep tot mobilisatie treft hem persoonlijk en zit hem niet lekker. Hij ontvangt dubieuze berichten over het LNH en heeft toenemende problemen met Fredericks. Als de bewoners van Black Mountain vervolgens besluiten de hakken in het zand te zetten, krijgen ze met keiharde onderdrukking te maken.

Binnen dit kader snijdt Forstchen een moeilijk onderwerp aan: wanneer volg je bevelen die je van een overheid krijgt netjes op en wanneer geef je voorrang aan je eigen geweten? Daarbij laat hij goed zien hoe lastig dit dilemma kan worden wanneer je een gebrekkige nieuwsvoorziening hebt en je maar geen duidelijk beeld krijgt van de overheid in kwestie. Toch komt hoofdpersoon Matherson tot een ferme, niet geheel voor de hand liggende mening, wat dit boek meer filosofische diepgang geeft dan zijn voorganger.

Dat maakt het wel extra jammer dat de motivatie die de nieuwe bestuurders hebben om grof geweld te gebruiken tegen Amerikaanse burgers niet overtuigend. Verzet de kop indrukken wordt als belangrijkste reden gegeven, maar door de manier waarop dat gebeurt, is dat een onbevredigende verklaring. Dat komt mede doordat de nieuwe regering wel heel ver op de achtergrond blijft en nauwelijks vorm krijgt.

Ook is het jammer dat de confrontatie die volgt, uitdraait op een herhaling van zetten uit Een seconde later. Hartverscheurend oorlogsdrama, Matherson die zich al dan niet terecht kwaad maakt en onnavolgbaar strategisch gemanoeuvreer door de straten van Black Mountain, we mogen het allemaal opnieuw meemaken. Emotioneel beladen is het zeker, maar met het verschijnsel van een EMP-puls heeft het niet veel te maken. Die gedeelten van het boek die over de (technische) wederopbouw gaan, zijn wat dat betreft interessanter en inventiever.

Als postapocalyptisch verhaal in meer algemene zin komt Een jaar later echter aardig uit de verf. Het geeft een realistisch beeld van wat er kan gebeuren als totale verwoesting een machtsvacuüm zou creëren in de Verenigde Staten. Daarmee is het een boek geworden dat zijn momenten heeft en zeker geen halfzacht tussendeel van een trilogie is.