Ruige zeemansgeschiedenis opgewekt beschreven
Al bij voorbaat zijn er goede redenen om het boek Erebus. Het verhaal van een schip te kopen: het vertelt avontuurlijke verhalen over 19de-eeuwse ontdekkingsreizen naar beide poolgebieden, het is geschreven door komiek en erkend globetrotter Michael Palin (1943) en het komt in een prachtige gebonden en rijk geïllustreerde uitgave. Dat kan nauwelijks misgaan en dat doet het dan ook niet. Ook niet in de vlotte vertaling van Annemie de Vries.
Michael Palin werd begin jaren ‘70 bekend door het satirische programma Monty Pythons Flying Circus dat een legendarische status bereikte. Hierna was hij acteur, scenarioschrijver en auteur van menig boek voor jong en oud. Vanaf 1980 maakte hij bovendien negen veelgeroemde reisprogramma’s voor de BBC. Ooit begon zijn carrière echter met een studie moderne geschiedenis in Oxford, al deed hij daar verder weinig mee. Op zijn 75ste slaat hij met Erebus alsnog toe als historicus, maar niet zonder ook observaties uit eigen reizen toe te voegen, veelal speciaal voor dit boek gemaakt.
De Erebus was een robuust bombardeerschip dat nooit een oorlog zag en werd omgebouwd tot een vaartuig dat zijn bemanning door de ijzige poolwateren kon leiden. Samen met het kleinere zusterschip de Terror zou het twee grote expedities maken: een succesvolle naar de Zuidpool en een noodlottige naar de Noordpool. In de inleiding lezen we hoe de Erebus als onderwerp nogal expliciet op Palins weg komt, vooral als in 2014 het wrak wordt gevonden. Die vondst was in Groot-Brittannië en Noord-Amerika belangrijk nieuws omdat onopgeloste mysteries rondom de fatale Noordpoolreis daar altijd een bron van fascinatie zijn gebleven. Als liefhebber van de geschiedenis van scheepvaart en ontdekkingsreizen ligt het hart van de auteur echter merkbaar bij de succesvolle ontdekkingsreis naar de Zuidpool.
In 1839 was Antarctica nog nauwelijks verkend en de wetenschap vroeg om een officiële ontdekkingsreis. De Erebus en de Terror werden uitgekozen en de expeditie kwam onder leiding te staan van de vermaarde kapitein James Clark Ross, een charismatische man in de bloei van zijn leven. Hoewel groots en succesvol bleek er over deze expeditie maar weinig bekend. Gelukkig vond Palin veel oorspronkelijke bronnen en wist hij daar een enerverende weergave van de vier jaar durende reis uit te distilleren. Hij reserveert er het grootste gedeelte van zijn boek voor en geeft de lezer een verrassend levensecht beeld van het ruige 19de-eeuwse zeemansleven. Dat zit vol indrukwekkende, gekke, enge, saaie en trieste momenten en bij één gelegenheid wordt het zelfs ongemeen spannend.
In 1845 vertrokken beide schepen uiteindelijk voor een nieuwe expeditie naar de Noordpool. De bedoeling was een ‘noordwestelijke doorvaart’ naar Azië te vinden door de doolhofachtige noordelijke IJszee. Dit onder leiding van de 59-jarige kapitein Sir John Franklin. Helaas kwamen de schepen al snel vast te zitten in het ijs en werd ieder contact met het thuisfront verbroken om nooit meer te worden hersteld. Daarom zijn er alleen oorspronkelijke bronnen beschikbaar over het eerste gedeelte van de reis en blijft het lot van de schepen en hun bemanning grotendeels in mist gehuld.
In de hoofdstukken over deze ontdekkingsreis lezen we daarom meer over de vele zoektochten en onderzoeken die er sinds 1847 naar de schepen en de bemanningsleden zijn geweest. Aanvankelijk met de hoop overlevenden te redden, later vooral om het mysterie van de verdwijning op te lossen. De auteur beperkt zich hier tot het geven van een overzicht van de belangrijkste naspeuringen en wat die hebben opgeleverd. Helaas zijn deze hoofdstukken minder diepgaand, omdat Palin niet wil kiezen tussen verschillende, met elkaar botsende theorieën.
Als overzichtsgeschiedenis van alles dat er met het schip is gebeurd, van bouw tot vondst van het wrak, is Erebus echter een voorbeeldboek. De geschiedenis wordt opgewekt en met milde spot verteld en achtergrondinformatie goed gedoseerd. Sommige bemanningsleden komen helemaal tot leven en de persoonlijke toevoegingen van de auteur zijn de moeite waard en nooit opdringerig. And now for something completely different? Het valt te hopen van niet.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
