Van doemscenario naar hartskreet
Fahrenheit 451 van Ray Bradbury is geschreven in 1953 en behoort tot de allergrootsten onder de klassieke dystopieën. Een status die alleen is weggelegd voor dystopieën waarin het geschetste doemscenario weliswaar (nog) niet is uitgekomen, maar de werkelijkheid toch ongemakkelijk dicht nadert. De boodschap van de auteur heeft kortom nog altijd zeggenschap. Voor Fahrenheit 451 geldt dat zeker. Bradbury schetst een toekomst waarin plat vermaak door moderne media de norm is geworden terwijl boeken zijn verboden en massaal worden verbrand. Een toekomstdreiging die alleen maar in actualiteit lijkt toegenomen. Genoeg in ieder geval om een Nederlandstalige heruitgave te rechtvaardigen.
Media zoals de tv en het internet leggen immers steeds meer beslag op mensen en blijven vaak oppervlakkig. De vermaakindustrie is sinds 1953 geëxplodeerd en de nieuwe Amerikaanse president is er groot in geworden. Binnen dit kader verbaast Bradbury de hedendaagse lezer door twee ontwikkelingen op mediagebied goed te hebben voorzien. Dat is enerzijds het veelvuldig gebruik van oortjes en anderzijds het ontstaan van interactieve media. De vorm die hij eraan meegeeft is uiteraard anders dan wij het kennen, maar de principes erachter zijn niettemin raak getroffen.
Ray Bradbury (1920-2012) is een grote naam in de wereld van de fantastische genres. In zijn lange leven schreef hij romans, korte verhalen, gedichten en scenario’s voor televisieprogramma’s en films. Dat hij Fahrenheit 451 (destijds gezien als de waarschijnlijke ontbrandingstemperatuur voor boekpapier) in 1953 schreef is geen toeval. Boekverbrandingen waren in de VS aan de orde van de dag, vanwege de heksenjacht op communisten door de commissie McCarthy. Aanvankelijk stelde Bradbury zelf dat die hem inderdaad hebben gemotiveerd om dit boek te schrijven, maar later plaatste hij zijn werk toch in een breder perspectief. Wat in feite ook terecht is, aangezien in het verhaal helemaal geen specifieke aanklacht tegen die heksenjacht is terug te vinden.
In het boek zijn in een technologisch geavanceerde toekomst in de Verenigde Staten bijna alle boeken verboden. Deze worden namelijk gezien als gevaarlijk voor het menselijk geluk. Het denkwerk dat ze veroorzaken brengt de hoofden van mensen maar in de war, met als gevolg dat ze ongelukkig worden. De enige remedie hiertegen is plezier maken. Om boeken definitief uit te bannen komen brandweermannen in actie. Alleen komt er geen bluswater uit hun slangen, maar kerosine.
Hoofdpersoon Guy Montag is zelf brandweerman, maar wel eentje met groeiende twijfel en de neiging boeken achterover te drukken. Dan maakt hij in korte tijd een aantal dingen mee waardoor hij zijn werk gaat verafschuwen. Hij ziet hoe mensen die leven voor de radio en de televisie, met name zijn vrouw, afgestompt raken, terwijl diegenen die lezen dat niet zijn. Het lukt hem echter niet goed om zijn nieuwe overtuiging geheim te houden en hij wekt de achterdocht van zijn commandant Beatty, die heilig overtuigd is van het nut van de boekverbrandingen. Daardoor komt zijn leven steeds meer in gevaar.
Bradbury goot dit verhaal in een roman van bescheiden lengte maar schreef het in een opvallend bloemrijke taal vol metaforen en poëtische droombeelden. Iets dat in de nieuwe vertaling van Evi Hoste mooi in takt blijft, maar toch beter leesbaar wordt voor de hedendaagse lezer. Jammer is wel dat de auteur de technologisch geavanceerde toekomst wat karig wordt uitwerkt, waardoor het vaak moeilijk is je deze voor te stellen.
Opvallend is dat de opzet van Fahrenheit 451 de dystopische traditie niet helemaal volgt. Meestal worden dystopieën geschreven als een waarschuwing tegen bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen en laat de auteur vooral zien hoe erg het mis kan gaan. Zo begint dit boek ook, maar het lukt Bradbury niet om het zwarte wereldbeeld stug vol te houden. Gaandeweg krijgt zijn verhaal steeds meer de vorm van een hartskreet. Een hartstochtelijk pleidooi voor het bewaren en lezen van goede boeken, voor goed onderwijs, voor zelf nadenken en jezelf ontwikkelen en voor contact met de natuur en de buitenwereld. En daarmee borrelt er nog verrassend veel hoop op in deze ultieme lezershorror.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
