Mythologisch spektakel langs omwegen

NB In de recensie staan spoilers betreffende de eerste twee delen uit dezelfde trilogie.

Niet langer dan een half jaar hebben Nederlandstalige lezers moeten wachten op Het gouden rijk, het afsluitende deel in de ‘Daêvabad’-fantasytrilogie van S.A. Chakraborty. Gelukkig maar, want na de spetterende voorgaande delen, kon deze finale niet snel genoeg komen. Het goede nieuws is dan ook dat de auteur in veel opzichten aan de verwachtingen voldoet, want ze beweegt hemel en aarde om de lezer overdonderd en geëmotioneerd achter te laten. Desondanks is het spijtig dat ze veel omwegen neemt voordat ze op dat punt uitkomt.

Shannon Chakraborty is een als katholiek geboren Amerikaanse die zich in haar tienerjaren heeft bekeerd tot de Islam. Dat leidde tot een grote belangstelling voor de geschiedenis van het Midden-Oosten en, zoals nu blijkt, ook voor de mythologische voorgeschiedenis van dat gebied. Terug op de afspraak zijn ook de Vertaalzusjes voor de Nederlandse vertaling.

In de trilogie staat de voor mensen verborgen magische djinnstad Daêvabad centraal. Er leven zes verschillende djinnvolkeren plus de zogeheten shafits, half djinn en half mens. De situatie is explosief, want de shafits worden onderdrukt door de volbloeden en zijn daartegen in opstand. Ondertussen heeft een groep Daêva’s, de stichters en oorspronkelijke heersers van de stad, de macht heroverd op de djinnstam de Geziri. Dit onder leiding van de magisch zeer krachtige Nahid-genezers Manizheh. Zij blijkt echter een tiran en andere djinns komen in verzet. Waar bijkomt dat de magie in de stad en ook daarbuiten is verdwenen en Geziri-prins Ali onvindbaar is en in het bezit van de machtige ring van Suleiman. Militair aanvoerder Dara raakt door al die verwikkelingen en doordat hij zijn beschermelinge Nahri erg mist in een gewetenscrisis verzeild.

Nahri, dochter van Manizheh en ook Nahid-genezeres, en prins Ali zijn met de ring ontsnapt aan de veroveraars en op de vlucht. Ze proberen zich wel te hergroeperen en de bevrijding van Daêvabad voor te bereiden. Daartoe verblijven ze in Egypte en in Ta’Ntry, het land van Ali’s moeder. Daar ontdekken ze allebei nieuwe dingen over hun eigen afkomst en leert Ali zijn watermagie beheersen. Het zal hem een confrontatie van legendarische proporties opleveren.

Helaas is Ta’Ntry ook het land waar het idee van een constructieve verhaallijn verloren gaat. Djinns zijn vuurwezens, maar we lezen lange tijd vooral over waterwezens en watermagie. Er is volop nieuwe wereldbouw rond Ta’Ntry en de onderzeewereld. Daarin leven waterwezens die veelal op oude Egyptische en Mesopotamische goden zijn gebaseerd, maar nu naast meer recente Arabische fabelwezens opdoemen in een mythologisch ratjetoe. Verder heeft Nahri het zonder haar magie druk met de menselijke geneeskunde en passeren enkele breed uitgemeten operaties de revue. Het is allemaal betoverend genoeg, maar het zijn veel nieuwe afslagen voor een afsluitend seriedeel en het heeft een remmende werking op de spanning.

Ondertussen ligt Daêvabad in puin en heeft iedereen zich verschanst tegen de nieuwe dictator, maar daar horen we relatief weinig over. In de stad is alleen maar het gezichtspunt van Dara, dat bovendien minder ruimte krijgt dan de stukken rond Nahri en Ali. Zo lezen we geen enkel direct verslag van het verzet in de stad, dat zich concentreert rond Ali’s zus, Zaynab. Dubbel jammer, want het zou mooi zijn geweest de verwende prinses te zien uitgroeien tot charismatische verzetsleider. Aandacht is er wel volop voor romantisch gestuntel tussen Nahri en Ali, waardoor Het gouden rijk meer dan zijn voorgangers overkomt als een Young Adult-roman.

Uiteindelijk maakt Chakraborty veel goed door niet één maar meerdere wervelende ontknopingen neer te zetten waarin de magie daadwerkelijk grootse vormen aanneemt. De uiteindelijk confrontatie tussen Nahri en Manizheh is spannend en zit vol verrassingen. De vrije lange afwikkeling daarna is sympathiek en ongebruikelijk democratisch voor fantasy.

Focus en duidelijkheid waren nooit Chakraborty ’s sterkste punt en zijn dat in Het gouden rijk zeker niet. Voor liefhebbers van heftige avonturenverhalen vol magie en reizen door onbekende werelden blijft de Daêvabad-trilogie niettemin een aanrader.